تفسیر آیه یکم

این آیه، نخستین آیه کتاب الهی و قرآن کریم است و بدین سان، خداوند سبحان، کتاب خود را با برترین نام و برجسته‏ترین صفات خود یعنی: «اللّٰه»، «رحمٰن» و «رحیم» آغاز کرده است.

تفسیر آیه یکم در پنج مبحث ارائه می‏شود و در پایان، ارزیابی کوتاهی از ترجمه‏های این آیه به زبان فارسی خواهیم داشت:

مبحث اوّل: معناشناسی (بِسمِ)

ترکیب «بسم» از حرف «باء» و کلمه «اسم» تشکیل شده است و برای تبیین آن، باید در باره واژه‏شناسی «اسم»، تفاوت اسم و صفت، به یک معنا بودن اسما و صفات الهی، متعلّق حرف «باء»، و معنای آن در (بِسْمِ ٱللّٰهِ ٱلْرَّحْمٰنِ ٱلرَّحِیمِ) بحث و بررسی ‏گردد.

واژه‏پژوهی «اسم»

برخى، ریشه واژه «اسم» را برگرفته از مادّه «و س م» به معناى علامت مى‏شمارند و بسیارى، آن را برگرفته از مادّه «س م و» به معناى عُلُو و رفعت مى‏دانند؛ ولى با این حال مى‏پذیرند که از لحاظ معناى لغوى، به مفهوم نشانه است.^۱