هر کس بیراهه را انتخاب نماید، زیان‏هاى گم‏راهى نصیب او خواهند شد.

این معنا در آیات متعدّدى^۱ با تعبیرهاى مختلف دیده مى‏شود، مانند:

۰.(وَقُلِ الْحَقُّ مِن رَّبِّکمْ فَمَن شَاءَ فَلْیؤْمِن وَ مَن شَاءَ فَلْیکفُرْ.^۲

۰.بگو: «این حق، از سوى پروردگارتان است. هر کس مى‏خواهد، ایمان بیاورد [و این حقیقت را پذیرا شود] و هر کس می‏خواهد، کافر گردد»).

در این جا، این نکته نیز شایان توجّه است که کتابى که مى‏خواهد راه درست زندگى را پیش روى جهانیان قرار دهد، باید از هر گونه تحریف و راهیابى باطل به آن، مصونیت داشته باشد:

۰.(لَا یأْتِیهِ الْبَاطِلُ مِنْ بَینِ یدَیهِ وَ لَا مِنْ خَلْفِهِ تَنزِیلٌ مِّنْ حَکیمٍ حَمِیدٍ.^۳

۰.هیچ گونه باطلى، نه از پیش رو و نه از پشت سر، به سراغ آن نمى‏آید؛ [چرا که] از سوى خداوند حکیم و ستوده نازل شده است).

پیامدهاى هماهنگى صراط مستقیم با حق

از منظر قرآن، مطابقت کامل صراط مستقیم زندگى با حق، دو پیامد مهم دارد:

یک. ایمان

انسان، به صورت فطرى، حق‏بین،^۴ حق‏طلب و حق‏پذیر است.^۵ تنها کسانى حق را نمى‏بینند و با آن مخالفت مى‏ورزند که آلودگى‏هاى اخلاقى و عملى، دیده عقل و قلب آنها را کور، و گوش دل آنها را کر کرده باشد.

برنامه‏هاى انبیا با موازین عقلى بدین معنا نیست که عقل مى‏تواند راز همه دستور العمل‏هاى الهى را کشف کند - زیرا این کار به دلیل احاطه نداشتن عقل به همه مصالح و مفاسد، خارج از توان آن است - ؛ بلکه مقصود، آن است که در دستور العمل‏هاى انبیا، چیزى که ضدّ عقل باشد، وجود ندارد و بر این اساس، گزارش‏هایى از آنان که عقل صد در صد نادرست تشخیص مى‏دهد، معتبر نیستند و نمى‏توانند مبناى عمل قرار گیرند.

۲. مطابقت کامل با حق

یکی از برجسته‏ترین ویژگى‏های «صراط مستقیم»، مطابقت کامل آن با حق است؛ یعنى راه درست زندگى، راهى است که کمترین انحرافى از حق ندارد. به عبارت دیگر، برنامه‏اى که براى زندگى انسان ارائه مى‏شود، به هر میزان که از حق فاصله داشته باشد، به همان اندازه مورد پذیرش عقل و علم نیست.

بر این اساس، همه آیاتى که آنچه را بر پیامبر صلی الله علیه و آله نازل شده حق توصیف کرده‏اند، به این ویژگی «صراط مستقیم» اشاره دارند، مانند:

۰.(یا أَیهَا النَّاسُ قَدْ جَاءَکمُ الْحَقُّ مِن رَّبِّکمْ فَمَنِ اهْتَدَى فَإِنَّمَا یهْتَدِى لِنَفْسِهِ وَ مَن ضَلَّ فَإِنَّمَا یضِلُّ عَلَیهَا.^۱

۰.بگو: ‏اى مردم! به یقین، حق از سوى پروردگارتان آمد. پس هر که راه یابد، جز این نیست که به سود خویشتن راه یافته، و هر کس گم‏راه شود، به زیان خود، گم‏راه گردیده است).

این آیه، همه برنامه‏هایى را که پیامبر صلی الله علیه و آله از جانب خداوند سبحان براى هدایت انسان آورده، به عنوان راه حق و درست زندگى معرّفى مى‏نماید و به جهانیان اعلام مى‏کند که هر کس این راه را انتخاب کند، از برکات آن بهره‏مند مى‏شود و