همگان آشکار مى‏گردد.

براى توضیح این مطلب، توجّه به دو نکته ضرورى است:

اوّل. مالکیت حقیقى و فرمان‏روایی فراگیر الهى، به روز جزا اختصاص ندارد؛ زیرا براى او همتایى در «مِلک» و «مُلک» نیست:

۰.(وَ لَم یَکُن لَّهُ شَرِیكٌ فِى الْمُلك.^۱

۰.شریکى در فرمان‏روایی ندارد).

بنا بر این، تأکید بر مالکیت و فرمان‏روایی خداى سبحان در روز قیامت، به معناى آن است که در این روز، پرده‏ها کنار مى‏روند،^۲ دیده‏ها تیزبین مى‏گردند^۳ و موانع ظهور مالکیت الهى از بین مى‏روند و بدین سان، فرمان‏روایی فراگیر الهى بر همگان ظاهر مى‏گردد:

۰.(لِّمَنِ الْمُلْكُ الْیَومَ لِلّٰهِ الْوَاحِدِ الْقَهَّارِ.^۴

۰.[و ندا داده مى‏شود:] امروز، فرمان‏روایی از آنِ کیست؟ براى خداوند یکتاى چیره بر همه است).

دوم. اکثر قریب به اتّفاق نام‏هاى روز قیامت، و اوصاف و ویژگى‏هایى که در قرآن براى این روز بیان شده، به جلوه‏گاه‏هاى مالکیت خداوند سبحان و فرمان‏روایی فراگیر او در روز جزا اشاره دارند و در واقع، تفسیر آیه (مَالِكِ یَومِ الدِّینِ)  اند.

مبحث چهارم: جلوه‏گاه‏های مالکیت الهی

دورنمایى از تجلّی مالکیت و فرمان‏روایی خداى سبحان در روز جزا را مى‏توان در آیاتى که این روز را به تصویر کشیده‏اند، مشاهده کرد. این آیات را به پنج

۶. یوم الحسرة:^۱ روزى که بر فرصت‏هاى از دست رفته حسرت مى‏خورند.

۷. یوم التَّغابن:^۲ روزی که غبن و خسارت کسانى که فرصت کارهاى نیک را از دست داده‏اند، آشکار مى‏شود.

۸. یوم التلاق:^۳ روزى که رو به رویى‏هاى شگفت‏انگیز و تلاقى‏هاى متعدّد اتّفاق مى‏افتند، مانند تلاقى با فرشتگان، تلاقى با پاداش کارهاى نیک، تلاقى با پاداش کارهاى بد و....

۹. یوم التَّناد:^۴ روزى که فریادها از هر سو بلندند.

۱۰. یوم الخلود:^۵ روزى که بهشتیان در بهشت و دوزخیان در دوزخ، براى همیشه مستقر و ماندگار مى‏شوند.

نام‏هاى دیگرِ^۶ روز جزا نیز از ویژگى‏هاى برجسته و عظمت فوق العاده این روز حکایت دارند. توضیح بیشتر مطلب در تبیین جلوه‏هاى مالکیت و فرمان‏روایی الهى خواهد آمد.

با در نظر گرفتن آنچه در تبیین واژه‏هاى «مالک»، «یوم» و «دین» و ترکیب «یوم الدین» گذشت، معناى آیه (مَالِكِ یَومِ الدِّینِ) این است که مالکیت حقیقی و فرمان‏رواییِ مطلق و فراگیر الهى، در روز محاسبه و جزا با همه ویژگى‏هاى آن، بر