السَّلامُ عَلَیکَ یا رَبّی!

۰.درود بر تو،‏اى پروردگار من!

پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود:

۰.ما لَکَ لَعَنَکَ اللّٰهُ؟ رَبّی وَ رَبُّکَ اللّٰهُ.^۱

۰.تو را چه شده است؟ خدا لعنتت کند! پروردگار من و پروردگار تو، اللّٰه‏ است.

اهل بیت علیهم السلام نیز با کسانى که آنها را شریک خداى سبحان در ربوبیّت مى‏دانستند، به شدّت برخورد مى‏کردند و با بیان‏هاى گوناگون، آنها را از این باور جاهلانه باز مى‏داشتند.^۲ در روایتى از امام صادق علیه السلام نقل شده است:

۰.إیّاكُم وَ الغُلُوَّ فینا، قُولوا إنّا عَبیدٌ مَربوبونَ، وَ قولوا فى فَضلِنا ما شِئتُم.^۳

۰.از غلو کردن در باره ما بپرهیزید. ما را بندگانی پروریده بدانید و آن گاه، هر چه خواستید، در فضیلت ما بگویید.

گفتنى است که ذیل روایت، بدین معنا نیست که ما حق داریم از پیشِ خود، هر سخن و بافته بی‏پایه‏ای را به اهل بیت علیهم السلام نسبت دهیم؛ بلکه مقصود، آن است که هر فضیلتى پایین‏تر از ربوبیّت، برازنده اهل بیت علیهم السلام است؛ زیرا آنان، واسطه فیض الهى هستند و هیچ کس نمى‏تواند جایگاه والایی را که خداوند متعال در نظام هستى به آنها عنایت کرده، درک کند.

۳. آفرينش حيات

پدیده حیات، یکى دیگر از جلوه‏های ربوبیّت الهى است و بدین جهت، ابراهیم علیه السلام براى اثبات خداى یگانه، در آغاز سخن با نمرود به این شأن از

آغاز و نوآورِ آنهاست. نه از چیزى آفرید، که اختراع نباشد و نه به علّتی، که نوآوری نباشد. آنچه را خواست، آن گونه که خواست، به تنهایى آفرید، برای پدیدار ساختن حکمت و واقعیت ربوبیّتش.

۲. وحدت ربوبيّت

از ویژگى‏های ربوبیّت الهى، این است که شامل همه پدیده‏ها مى‏شود، بدین معنا که مالکیت و ساماندهى امور جهان آفرینش، به او اختصاص دارد: (وَ هُوَ رَبُّ کُلِّ شَئءٍ).^۱ او «ربّ»، یعنى مالک و سامان ‏دهنده امور هر چیزى است و هیچ کس در این ویژگى با او شریک نیست، چنان که امام على علیه السلام مى‏فرماید:

۰.لم یَخلُق ما خَلَقَهُ لِتَشدیدِ سُلطانٍ، وَ لا تَخَوُّفٍ مِن عَواقِبِ زَمانٍ، وَ لَا استِعانَةٍ عَلیٰ نِدٍّ مُثاوِرٍ، وَ لا شَریکٍ مُكاثِرٍ، وَ لا ضِدٍّ مُنافِرٍ، وَ لٰكِن خَلائِقُ مَربوبونَ، وَ عِبادٌ داخِرونَ.^۲

۰.آنچه آفرید، نه براى افزودنِ قدرت و توان بود و نه به جهت بیم از پیشامدهاى زمان، و نه براى آن که در برابر همتایى جنگنده یا شریکى که به مال نازد و یا مخالفى برترى‏جو، [او را] یارى دهد؛ بلکه آنان، آفریدگانى سامان یافته و بندگانى خُرد و بى‏مقدارند.

بر این اساس، اعتقاد به این که چیز دیگرى در عرض خداى سبحان، در تدبیر جهان نقش دارد، انحراف از خطّ توحید است و کسانى که براى کسى جز خداى یکتا، اثرِ استقلالى مى‏پندارند، مشرک شمرده مى‏شوند.

بنا بر این، جمله (رَبِّ ٱلْعٰالَمِینَ)، در واقع، خطّ بطلانی است بر همه خدایان پندارى و ربّ النّوع‏هایى که مشرکان، آنها را در تدبیر جهان، همتاى خداى سبحان مى‏دانستند.

در روایتى آمده که شخصى نزد پیامبر صلی الله علیه و آله آمد و گفت: