65
پرتوی از تفسیر اهل بیت علیهم السلام (مبانی و روش) جلد اول

گفتار پنجم

اعتبار احادیث تفسيرى

مهم‏ترین مسئله در تفسیر متّکى به روایات اهل بیت علیهم السلام، اثبات اعتبار روایات نقل شده از ایشان در ساحت تفسیر قرآن است. مقصود از اعتبار، در این جا، کاشف بودن از مدلول قرآنى و مراد الهى است، به گونه‏اى که بتوانیم مفاد حاصل از ترکیب داده‏هاى قرآن و حدیث را با اطمینان به کار گیریم و پایه باور و عمل دینى خود قرار دهیم و به آن در برابر خداوند، احتجاج کنیم. گفتنى است که حجّیت سنّت نبوى، مقبول مفسّران است۱ و اگر بتوانیم سیره اهل بیت علیهم السلام را به آن ملحق کنیم، آن گاه بحثى یک‏باره از حدیث که گزارشگر سنّت نبوى و سیره اهل بیت علیهم السلامباشد، کافى است.

اعتبار گفتار و رفتار اهل بيت علیهم السلام

با استناد به آیه تطهیر،۲ اهل بیت پیامبر صلی الله علیه و آله، مطهّر و از هر گونه رِجس و آلودگى به دورند. این پاکى، فراگیر و عصمت‏آفرین است؛ زیرا «الرِجْس» به گونه مطلق،

1.. حجّیت سنّت نبوى در عرصۀ معارف دینى، به وسیلۀ آیات متعدّدى اثبات شده است و چند کتاب به گونۀ مستقل به آن پرداخته‏اند. در خصوص عرصۀ تفسیر قرآن نیز آیات قرآن بویژه آیۀ ۴۴ سورۀ نحل، سیرۀ عملى پیامبر صلی الله علیه و آله در تبیین قرآن و اجماع مسلمانان براى تأکید بر آن، کافى است (ر. ک: السنّة فى الشریعة الإسلامیّة‌ی، محمّدتقى حکیم و حجّیة السنّة‌ی، عبد الخالق عبد الغنى).

2.. احزاب: آیۀ ۳۳.


پرتوی از تفسیر اهل بیت علیهم السلام (مبانی و روش) جلد اول
64

چنان که به اخباریان نسبت داده‏اند؛ بلکه حدیث در استنطاق از قرآن و استنتاج نهایى از آن، به کار مى‏آید.۱

1.. در این باره احادیث دیگری نیز نقل شده‌اند، مانند حدیث امام زین‌العابدین علیه السلام: «الإِمامُ مِنّا لا یَکونُ إِلّا مَعصوماً، وَ لَیسَتِ العِصمَةُ فِي ظاهِرِ الخِلقَةِ فَیُعرَفَ بِها، وَ لِذلِکَ لا یَکونُ إِلّا مَنصوصاً. فَقیلَ لَهُ: یَابنَ رَسولِ اللّٰهِ! فَما مَعنَى المَعصومِ؟ فَقالَ: هُوَ المُعتَصِمُ بِحَبلِ اللّٰهِ، وَ حَبلُ اللّٰهِ هُوَ القُرآنُ، لا یفتَرِقَانِ إِلىٰ یَومِ القِیامَةِ، وَ الإمامُ یَهدي إلَى القُرآنِ، وَ القُرآنُ یَهدي إِلَى الإمامِ، وَ ذٰلِکَ قَولُ اللّٰهِ (إِنَّ هٰذَا الْقُرْآنَ يَهْدِي لِلَّتِي هِيَ أَقْوَمُ)؛ امامِ از ما [خاندان]، جز معصوم نیست و عصمت، امرى نیست که در ظاهر فرد باشد و به وسیلۀ آن شناخته شود. از این رو، معصوم باید منصوص باشد (به نامش تصریح شود). گفته شد: ای فرزند پیامبر خدا! پس معناى معصوم چیست؟ فرمود: معصوم، کسى است که به ریسمان خدا چنگ زند و ریسمان خدا، همان قرآن است و این دو (معصوم و قرآن) تا روز قیامت از هم جدا نمى‏شوند. امام به سوى قرآن ره‌نمون ‏مى‏کند و قرآن به سوى امام ره‌نمون می‌نماید. این، سخن خداوند عز و جل است که: (همانا این قرآن به آنچه استوار‏تر است، راه مى‏نماید)» (معانى الأخبار: ص۱۳۲ ح۱).

  • نام منبع :
    پرتوی از تفسیر اهل بیت علیهم السلام (مبانی و روش) جلد اول
    سایر پدیدآورندگان :
    عبدالهادي مسعودي
    تعداد جلد :
    3
    ناشر :
    انتشارات بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی
    محل نشر :
    مشهد
    تاریخ انتشار :
    1398/01/01
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 1222
صفحه از 272
پرینت  ارسال به