تفسیر روایى، محدود کرده و در فهم صحیح متون دینى، به کژراهه برده است.
اخباریان،۱ با استناد به برداشت خود از چند روایت، بویژه حدیث «إنَّما یَعرِفُ القُرآنَ مَن خوطِبَ بِهِ»،۲ قرآن را تنها براى مخاطبان حقیقىاش (پیامبر صلی الله علیه و آله و اهل بیت او) قابل فهم مىدانند. اینان، آیات قرآن یا دستِ کم، آیات ناظر به احکام عملى مکلّفان را جز از طریق اهل بیت علیهم السلام و روایات رسیده از ایشان، قابل تبیین نمىدانند.۳
دلیل دوم آنان، وجود متشابهات قرآنى است که از یک سو، بنا به نصّ قرآن۴ و اجماع دانشمندان، عمل به آنها، ممنوع است و از دیگر سو، در سر تا سر قرآن پراکنده اند و به طور دقیق، مشخّص نشدهاند. پس دست ما را از تمسّک به همه آیات قرآنى کوتاه مىکنند و به اصطلاح اصولیان، علم اجمالى ما منجّز است و موجب مىشود از همه قرآن، چشم بپوشیم.۵
دلیل سوم اخباریان شیعه، این است که ظاهر قرآن را ظنّى مىشمارند و به
1.. در قول به عدم حجّیت ظواهر قرآن و چند و چون آن، همۀ اخباریان همداستان نیستند؛ ولى این از دیدگاههاى مشهور میان آنان است، چندان که یکى از شاخصههاى اخباریگرى شمرده شده است.
2.. این حدیث، سخن امام باقر علیه السلام خطاب به قتاده است (ر.ک: الکافى: ج۸ ص۳۱۲). محمّد سیارى در کتاب القرائات، نقل دیگرى از آن را خطاب به محمّد بن مسلم آورده است (مستدرک الوسائل: ج۱۷ ص۳۳۵).
3.. ر. ک: اخباریگرى؛ تاریخ و عقاید: ص۲۲۴ ـ ۲۲۵.
4.. (هُوَ الَّذِي أَنْزَلَ عَلَيْكَ الْكِتٰابَ مِنْهُ آيٰاتٌ مُحْكَمٰاتٌ هُنَّ أُمُّ الْكِتٰابِ وَ أُخَرُ مُتَشٰابِهٰاتٌ فَأَمَّا الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ زَيْغٌ فَيَتَّبِعُونَ مٰا تَشٰابَهَ مِنْهُ ابْتِغٰاءَ الْفِتْنَةِ وَ ابْتِغٰاءَ تَأْوِيلِهِ وَ مٰا يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إلَّا اللّٰهُ وَ الرّٰاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ يَقُولُونَ آمَنّٰا بِهِ كُلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنٰا وَ مٰا يَذَّكَّرُ إلّٰا أُولُوا الْأَلْبٰابِ؛ اوست که این کتاب را بر تو فرو فرستاد. برخى از آن، «آیات محکم (یک‌رویه)»اند - که بنیاد این کتاب اند - و برخى دیگر،«متشابه (چندرویه)» اند؛ امّا آنانى که در دل کژى دارند، از سر آشوب‌طلبی و تأویل‌جویى، از متشابه آن، پیروى مىکنند، در حالى که تأویل آن را جز خداوند و استواران در دانش، نمی‌داند. [استواران در دانش] مىگویند: ما بِدان ایمان داریم. تمام آن از نزد پروردگار ماست و جز خردمندان، کسى یادآور نمىشود) (آل عمران: آیۀ ۷).
5.. ر. ک: اخباریگرى؛ تاریخ و عقاید: ص۲۲۶ ـ ۲۲۸.
