و سپاس‌گزار است).

این آیه گونه‏ای استثنا را از قاعده قبلی نشان می‏دهد؛ چرا که برای پیامبر صلی الله علیه و آله، اجر و پاداش می‏طلبد و مودّت و دوستی ورزیدن با اهل بیتش را اجر رسالت می‏خواند؛ امّا با توجّه به فرمان دیگر خداوند در سوره سبأ مشخّص می‏شود که این اجر، نه برای پیامبر صلی الله علیه و آله، که از آنِ مردم و به سود آنهاست. متن آیه چنین است:

۰.( قُلْ مٰا سَأَلْتُكُمْ مِنْ أَجْرٍ فَهُوَ لَكُمْ إِنْ أَجْرِیَ إِلّٰا عَلَى اللّٰهِ وَ هُوَ عَلىٰ كُلِّ شَیْءٍ شَهِيدٌ.^۱

۰.بگو: هر اجر و پاداشى از شما خواسته‏ام، براى خود شماست. اجر من، تنها بر خداوند است و او بر هر چیزی گواه است).

حال با یافتن آیه‏ای دیگر، معلوم می‏شود که چگونه مودّت اهل بیتِ پیامبر علیهم السلام، اجر رسالت، ولی به سود مردم است. آیه‌ای از سوره فرقان فرمانی دیگر از خداوند را فراز می‏آورد:

۰.( قُلْ مٰا أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ إِلّٰا مَنْ شٰاءَ أَنْ یَتَّخِذَ إِلىٰ رَبِّهِ سَبِيلاً.^۲

۰.بگو: من در برابر آن (ابلاغ آیین خدا) هیچ گونه پاداشى از شما نمى‏طلبم، مگر کسى که بخواهد راهى به سوى پروردگارش بر گزیند).

آری، این آیات همگی در یک منظومه منظّم جای می‏گیرند و به آسانی، سامان می‏یابند. پاداش پیامبران، آن است که امّت‌ها، گوش به فرمان ایشان شوند و به همان راهی بروند که ایشان بِدان دعوت می‏کنند و آنها را به خدایشان می‏رساند. در امّت اسلامی با تمسّک به قرآن و اهل بیت علیهم السلام است که راه به سوی خدا، نمایان و پیموده می‏شود.

گام هشتم: گردآوری روایات تفسیری

دسته دیگر از قرینه‌ها که برای انتقال از مفهوم ظاهری سخن به مقصود حقیقی گوینده به آنها نیازمندیم، قرینه‏های لفظی ناپیوسته هستند. این قرینه‌ها را به شیوه

جَهِلتُم فَکِلوهُ إلىٰ عالِمِه.

۰.پیشینیان شما، به این سبب تباه شدند که بخشی از کتاب [نازل شده] را به بخش دیگرش زدند، در حالی که کتاب خدا به گونه‏ای نازل شده که هر بخش آن، بخش دیگرش را تصدیق می‏کند. پس با بخشی از کتاب، بخش دیگرش را تکذیب نکنید. آنچه را دانستید، عمل کنید و آنچه را ندانستید، به دانایش وا گذارید.

نتیجه آن است که مفسّر برای تعیین مراد الهی در هر آیه، نیاز دارد آیات دیگر قرآن را نیز بکاود و آنچه را با آن آیه مرتبط است، در نظر آورد و در باره آنها پژوهش کند.

توجّه به آیات مرتبط در سراسر قرآن و به تعبیر مشهور، تفسیر قرآن به قرآن، مورد تأیید و کاربرد اهل بیت علیهم السلام بوده؛ امّا تنها بخشی از روش پُرگستره و ژرف تفسیر اهل بیت علیهم السلام است.

نمونه قابل ارائه، آیات مرتبط با اجر رسالت است. در چند آیه قرآن، شاهد هستیم که پیامبران و از جمله پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله برای کار و رسالت سنگین خود، هیچ اجری را از مردم نمی‏طلبند:

۰.( قُلْ مٰا أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ وَ مٰا أَنَا مِنَ الْمُتَكَلِّفِينَ.^۱

۰.بگو: من از شما هیچ پاداشی نمی‏خواهم و من از کسانی نیستم که چیزی از خود بسازم [و به خدا نسبت دهم]).

امّا در آیه‏ای دیگر، خداوند به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمان می‏دهد که چنین بگوید:

۰.( قُلْ لٰا أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبىٰ وَ مَنْ يَقْتَرِفْ حَسَنَةً نَزِدْ لَهُ فِيهٰا حُسْناً إِنَّ اللّٰهَ غَفُورٌ شَكُورٌ.^۲

۰.بگو: من از شما پاداشی نمی‏خواهم جز دوستی با نزدیکانم، و هر کس نیکویى ورزد، برای او در آن نیکویى می‌افزاییم. بی گمان، خداوند، آمرزنده