گونه ترکیبها، نیازمند راهیابی به این تخیّل ذهنی و تحلیل مفهومی آن هستیم. از این رو، تبیین برخی از ترکیب‌های مجازی و استعاری، به آشنایی با نگرش گوینده و نویسنده و چگونگی درک او از هستی نیاز دارد. همین گونه، فهم برخی از اصطلاحهای مجازی و استعاریِ قرآن نیز به شناخت دیدگاه قرآن در باره هستی و انسان نیازمند است. بنا بر این باید با اطلّاع از فرهنگ زبانیِ قرآن و فرهنگ اَعراب معاصرش، چگونگی تعامل این دو را بشناسیم.
نمونههای کاربرد زبان مجازی، در قرآن نیز به چشم میخورد. قرآن به عنوان بلیغترین متن عربی و ادبی، این زیباییهای زبانی و معنایی را در بر دارد؛ زیباییهای خیره کنندهای که جانها را مسحور اعجاز خود میکنند. نمونههایی پرشمارتر نیز در سخنان پیشوایان دینی ما به عنوان ترجمان قرآن، به چشم میآیند. این کارکرد زبانی، گاه به دلیل رعایت ادب و عفّت زبان است، مانند: ( مِنْ قَبْلِ أَنْ تَمَسُّوهُنَّ؛۱ پیش از آن که آنان (زنان) را لمس کنید) و گاه بازتابنده معانی بلند و تراوش یافته از مبدأ آسمانی که در قالب الفاظ معمولی و خشک و بیجان نمیگنجند، مانند: ( سِدْرَةِ الْمُنْتَهىٰ).۲
فاصله فراوان میان ما و این معانی والا، اقتضا میکند که قرآن و اهل بیت علیهم السلام از مجاز و استعاره استفاده کنند. این دو ثقل گرانبها برای نزدیک نمودن انسان به حقیقت و ملکوت هستی، غیبِ نادیده و نامحسوس را به دنیای حاضرِ محسوس تشبیه میکنند و این ماییم که باید از ره‌گذر همین تشبیه، به حقیقت ره ببریم و دیدهها را دلیل بر نادیدهها بگیریم. تشبیه، جانمایه استعاره است و استعاره، پرکاربردترین مجاز شمرده می‌شود.۳
