به کار بست. نمیتوان یک شیوه را به صورت یکسان، برای همه این موارد تجویز کرد. دست کم، گستره و اندازه پژوهش، در هر یک از این موارد، متفاوت است.
برای نمونه، اگر ما فقط به دنبال یافتن معنای «صراط» بدون در نظر گرفتن طریقه راهیابی به آن یا پی بردن به علل ثبات و دوام در آن باشیم، کافی است که معنای این واژه را در فرهنگ و ادبیّات عرب به دست آوریم و کاربردهای قرآنیِ آن را نیز گرد آوریم و به جمعبندی دادههای این دو عرصه بپردازیم؛ امّا اگر بخواهیم آیه ( اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِیمَ)۱ را خوب بفهمیم، افزون بر انجام این کار برای دو واژه دیگر «اهدنا» و «المستقیم»، باید در باره کلّ این ترکیب و آیات مجاور آن، بویژه آیه بعد از آن و نیز مفهوم «هدایت» و «صراط مستقیم» در قرآن، به گردآوری مطالب مرتبط بپردازیم.
این، بِدان معناست که برای فهم یک آیه، گاه لازم است به فهم آیههای متناظر و مرتبط و مشابه آن روی بیاوریم و گاه برای فهم یک واژه، نیازمند فهم حوزههای معناییِ مرتبط با آن واژه نیز هستیم. این گستردگی، به هنگام پژوهش بر روی یک دسته آیات پیوسته و مرتبط با هم، فراتر از این میرود و گاه نیاز میشود چند مفهومِ به هم وابسته را با حوزههای معناییِ متعدّد آنها، یک جا گردآوری و بررسی کنیم.
بر این پایه، بررسی امداد فرشتگان در جنگ بدر و شمار آنها، نیاز به پژوهش در دامنه آیات ۱۲۱ تا ۱۲۹ سوره آل عمران و آیه نهم تا دوازدهم سوره انفال دارد؛ زیرا مفهومی خاص و ناظر به یک واقعه تاریخی در صدر اسلام است که در همین چند آیه مطرح شده است، در حالی که پی بردن به مفهوم عمیق «تقوا» به عنوان یک مفهوم عامّ ارزشی در سراسر قرآن و نه یک واژه ساده، نیازمند گردآوری دهها آیه مرتبط با تقواست.
