در روایتى از امام صادق علیه السلام در باره «درخت پاک» در این آیه آمده است:

۰.رَسولُ اللّهِ‏ صلی الله علیه و آله أصلُها، وَ أمیرُ المُؤمِنینَ علیه السلام فَرعُها، وَ الأَئِمَّةُ مِن ذُرَّیَّتِهِما أغصانُها، وَ عِلمُ الأَئِمَّةِ ثَمَرَتُها، وَ شیعَتُهُمُ المُؤمِنونَ وَرَقُها^۱... وَ اللهِ، إنَّ المُؤمِنَ لَیولَدُ فَتورَقُ وَرَقَةٌ فیها، وَ إنَّ المُؤمِنَ لَیَموتُ فَتَسقطُ وَرَقَةٌ مِنها.^۲

۰.پیامبر خدا صلی الله علیه و آله ریشه آن و امیر مؤمنان علیه السلام، تنه آن و امامان از نژاد آن دو، شاخه‏هاى آن، و دانش امامان، میوه آن و شیعیان مؤمن [به آنها]، برگ‏های آن به شمار مى‏روند... . به خدا سوگند، هر گاه مؤمن به دنیا بیاید، بر این درخت، برگى افزوده مى‏شود و زمانى که بمیرد، برگى از آن فرو مى‏افتد.

گفتنى است جَرْى تأویلى، در تفاسیر اهل سنّت نیز گزارش شده است. براى نمونه، ابن ابى حاتم از ابو اُمامه نقل مى‏کند که پیامبر خدا صلی الله علیه و آله در باره آیه ( إِنَّ الْإِنْسٰانَ لِرَبِّهِ لَكَنُودٌ)^۳ فرمود:

۰.الكَنودُ: الَّذى یَأكُلُ وَحدَهُ، وَ یَضرِبُ عَبدَهُ، وَ یَمنَعُ رِفدَهُ.^۴

۰.کَنود، آن کسی است که تنها غذا می‌خورد، خدمتکارش را می‌زند و از بخشش خودداری می‌کند.

رابطه جَرْى با تفسير و تأويل

تفسیر، پرده‏بردارى از مفهوم است و مستقل از افراد و مصداق‏هاى خود، وجود دارد. در تفسیر، با مفهوم ذهنى سر و کار داریم و نیازى به یافتن مصداق نداریم. در واقع، پس از به انجام رسیدن فرایند تفسیر، مشخّص مى‏شود که آیه بر چه افرادى تطبیق مى‏کند. این، تفسیر است که با تعیین حدّ و مرزهاى معنایى آیه، مصداق‏هاى آن را در واقعیّت عینى به ما مى‏شناسانَد.

امامانِ از نسل ایشان نیز مى‏شود. به این نکته در حدیثى که شیخ کلینى رحمه الله آن را بلافاصله پس از این حدیث نقل کرده، اشاره شده است.^۱

نمونه دیگر، آیات تشبیه کننده «کلمه طیّبه» به درخت است. قرآن مى‏فرماید:

۰.( أَ لَمْ تَرَ كَيْفَ ضَرَبَ اللّٰهُ مَثَلاً كَلِمَةً طَيِّبَةً كَشَجَرَةٍ طَيِّبَةٍ أَصْلُهٰا ثٰابِتٌ وَ فَرْعُهٰا فِي السَّمٰاءِ * تُؤْتِی أُكُلَهٰا كُلَّ حِينٍ بِإِذْنِ رَبِّهٰا وَ يَضْرِبُ اللّٰهُ الْأَمْثٰالَ لِلنّٰاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَذَكَّرُونَ * وَ مَثَلُ كَلِمَةٍ خَبِيثَةٍ كَشَجَرَةٍ خَبِيثَةٍ اُجْتُثَّتْ مِنْ فَوْقِ الْأَرْضِ مٰا لَهٰا مِنْ قَرٰارٍ.^۲

۰.آیا ندیدى خداوند، چگونه مَثَل زده است؟ سخن پاک را مانند درختى پاک قرار داده که ریشه‏اش، استوار و شاخه‏اش در آسمان است * هر دم به اراده الهى، میوه‏اش را مى‏دهد و خداوند براى مردم، نمونه‏ها را یادآور مى‏شود؛ شاید که پند گیرند * و سخن ناپاک، همچون درختى ناپاک است که از روى زمین، کَنده شده است و استقرار ندارد).