گفتار هفتم

گستره، گونه و كاركردهاى احادیث تفسيرى

روایات تفسیرى، ناظر به تبیین قرآن هستند. این روایات، به فهم ما از مدلول آیات و درک مراد خداوند یارى مى‏رسانند. روایات تفسیرى با به دست دادن آگاهى‏هاى سودمند در باره اسباب و فضاى نزول، واژگان، ترکیب‏ها و ساختار آیات، به مفسّر در فهم لایه رویین قرآن، کمک مى‏کنند. این روایات، همچنین با ارائه مصداق‏ها و تبیین لایه‏هاى عمیق معنایى و بطن‌های نهفته و تو در توى آیات، تطبیق و تأویل را براى ما میسّر مى‏سازند. ما ابتدا اشاره‏اى کوتاه به گستردگى احادیث تفسیرى پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و احادیث تفسیری اهل بیت گرامى او خواهیم داشت و سپس گونه‏ها و کارکردهاى آنها را بیان مى‏کنیم.

گستره احادیث نبوى

جلال الدین سیوطى، نزدیک به دویست و پنجاه روایتِ رسیده از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله را که به گونه مستقیم، به تفسیر قرآن ناظرند، در فصل «مآخِذُ التفسیر» در انتهاى کتاب بزرگ و مشهور الإتقان، آورده و معتقد است که این روایت‏ها جعلى و باطل نیستند.^۱