در آغاز سوره‏ها و امور متعلّق به جهان غیب مانند برزخ و معاد را استثنا مى‏کنند و تبیین تفاصیل و جزئیّات آنها را نیازمند قرینه‏هاى بیرونى از جمله سنّت مى‏دانند.

۴. تفصیل لایه‌ای

دیدگاه چهارم، وجه سوم را مى‏پذیرد که براى آگاهى از تفصیل جزئیّات قصص، احکام، و برزخ و معاد، به قرینه‏هاى بیرونى از جمله سنّت، نیاز است؛ امّا این نکته را نیز مى‏افزاید که براى رسیدن به لایه‏هاى عمیق دیگر آیات نیز نیازمند قرینه‏هاى بیرونى و ارشاد پیامبر صلی الله علیه و آله و اهل بیت او هستیم. ما این وجه را برگزیده‏ایم و دلیل خود را در پایان بررسى و نقد سه دیدگاه یاد شده، مى‏آوریم.

نقد ديدگاه اوّل

این دیدگاه در پرتو نگاه به آیات دیگر قرآن، رد مى‏شود. اگر آیاتى که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله را مسئول تبیین قرآن مى‏دانند، در کنار آیات مبیّن بودن قرآن قرار دهیم، ناگزیریم یا تناقض درون‌قرآنى را بپذیریم - که ممکن نیست -، یا مقصود را تبیین باواسطه بدانیم و یا در مفهوم تبیین بیندیشیم و چنین بگوییم که آیات دسته نخست، ناظر به بیان مفاهیم رویین و نخستین قرآن و آیات دسته دوم، ناظر به تبیین مفاهیم زیرین و ژرف قرآن هستند.

نکته شایان توجّه، وجود چند آیه از هر دو دسته در سوره نحل و در نزدیکى هم است.^۱ دقّت در این آیات از سوره نحل، نشان دهنده تکرار یک عبارت کلیدى در هر دو دسته است. در همه آیات سوره نحل که ناظر به این مسئله‏ اند، ابتدا نزول قرآن بر پیامبر صلی الله علیه و آله مطرح شده و سپس به وجهه تبیینى آن، پرداخته شده است، گویى که تبیان بودن قرآن در هر چیز، به هنگام حضور آن نزد پیامبر صلی الله علیه و آله

استناد آیات و اخبار نهى کننده از «پیروى از ظن»، آن را حجّت نمى‏دانند.^۱

چهارمین دلیل ایشان، آن است که تفسیر قرآن، بدون در نظر آوردن روایات، گونه‏اى تفسیر به رأى است که امامان علیهم السلام به شدّت از آن، نهى کرده‏اند. اخباریان، بر این پایه، نتیجه مى‏گیرند که مفسّر، به هنگام تفسیر قرآن باید قرآن را کنار نهد و تنها به آنچه احادیث مى‏گویند، چشم بدوزد. او به جاى آن که ابتدا مفاد ظاهرى و اوّلیه آیات را بفهمد و احادیث را در کنار آنها و با آنها بسنجد، باید از حدیث آغاز کند و مفاد آن را بر قرآن، حاکم سازد.^۲

۳. تفصیل آیه‌ای

باورمندان به دیدگاه سوم، بسیارى از آیات قرآن را روشن و گویا مى‏دانند که نیازى به تبیین ندارند. اینان، اگر در برخى آیات نیز با مشکلى رو به رو شوند، از طریق مراجعه به آیات دیگر، به حلّ مشکل مى‏پردازند. البتّه این دسته از مفسّران، آیات ناظر به تفصیل احکام فقهى، جزئیّات داستان‏ها، حروف مقطّعه