که هر چه مى‏گویند، مستند قرآنى دارد و برآمده از آن است. برای نمونه، در یک گزارش خواندنى، امام باقر علیه السلام با بیان همین نکته در پاسخ، یکى از شنوندگان، سخنان خویش را به قرآن مستند نموده است:

۰.الإمامُ الباقر علیه السلام: «إذا حَدَّثتُکُم بِشَیءٍ فَاسأَلونی مِن کِتابِ اللّهِ». ثُمَّ قالَ فی بَعضِ حَدیثِهِ: «إنَّ رَسولَ اللّٰهِ صلی الله علیه و آله نَهیٰ عَنِ القیلِ وَ القالِ، وَ فَسادِ المالِ، وَ کَثرَةِ السُّؤالِ». فَقیلَ لَه: یَا بنَ رَسولِ اللّٰهِ! أینَ هٰذا مِن کِتابِ اللّٰهِ؟ قالَ: «إنَّ اللّهَ عز و جل یَقولُ: ( لٰا خَيْرَ فِي كَثِيرٍ مِنْ نَجْوٰاهُمْ إِلّٰا مَنْ أَمَرَ بِصَدَقَةٍ أَوْ مَعْرُوفٍ أَوْ إِصْلاٰحٍ بَيْنَ النّٰاسِ)^۱ وَ قالَ: ( وَ لٰا تُؤْتُوا السُّفَهٰاءَ أَمْوٰالَكُمُ الَّتِي جَعَلَ اللّٰهُ لَكُمْ قِيٰاماً)^۲ وَ قالَ: ( لٰا تَسْئَلُوا عَنْ أَشْيٰاءَ إِنْ تُبْدَ لَكُمْ تَسُؤْكُمْ)^۳».^۴

۰.امام باقر علیه السلام فرمود: «هنگامى که در باره چیزى با شما سخن گفتم، دلیل آن را از کتاب خدا از من بخواهید». سپس امام در یکى از سخنانش فرمود: «پیامبر خدا صلی الله علیه و آله از قیل و قال و تباه کردن مال و فراوانىِ سؤال نهى فرمود». گفته شد: اى فرزند پیامبر خدا! این در کجاى کتاب خداست؟ فرمود: «خداوند مى‏گوید: (در بسیارى از نجواى ایشان خیرى نیست، مگر آن که به صدقه دادن یا نیکى و اصلاح میان مردم فرمان دهد) و مى‏فرماید: ( اموالى را که خدا مایه قوام شما قرار داده، به دست نابخردان مسپارید) و [نیز] مى‏فرماید: ( از چیزهایى مپرسید که اگر برایتان آشکار شود، ناراحتتان مى‏کند)».

نتیجه پذیرش این قاعده آن است که آن روى سخن هم مقبول باشد؛ یعنى اگر بتوان هر سخن معصوم علیه السلام را به قرآن مستند ساخت، می‌توان تعدادى از آیات قرآن را یافت که در سخنان معصومان علیهم السلام بازتاب یافته‏اند. این از طریق قوانین منطقى نیز به

روایی موجود، در ذیل این آیه روایتی نقل نکرده‏اند که راه‌نمای ما در تبیین این واژه قرآنی باشد. تنها با جست و جو در متون حدیثی می‏توان به متن زیر در صحیفه سجّادیه دست یافت. امام زین العابدین علیه السلام در دعا برای فرشتگان الهی، آن جا که فرشتگان را دسته دسته یاد می‏کند، می‏فرماید:

۰.وَ الزَّبانیَةُ الَّذینَ إذا قیلَ لَهُم: ( خُذُوهُ فَغُلُّوهُ * ثُمَّ الْجَحِيمَ صَلُّوهُ)،^۱ ابتَدَروهُ سِراعاً وَ لَم یُنظِروهُ.^۲

۰.و فرشتگانى که چون به آنان گفته شود: ( او را بگیرید و به بندش کشید * و به دوزخش بسپارید)، به سرعت و بى مهلت، چنین می‌کنند.

این دعا در توصیف «زبانیة» با جمله‏هایى، معناى آن را تبیین نموده است. شایان توجّه آن است که امام سجّاد علیه السلام براى این کار، از دیگر آیات قرآن بهره گرفته و بدین ترتیب، تفسیر روایى به تفسیر قرآنی انجامیده است.

مبنای نظریِ شیوه نو

شیوه جدید بازیابیِ روایات تفسیری، این اندیشه را در پس‏زمینه خود دارد که اهل بیت علیهم السلام، قرآن ناطق و مجسّم اند و سخنان آنان، برگرفته از علمِ اعطا شده الهی و آموزه‏هاى قرآنىِ تابیده به دل و جان آنان است. این نکته در سوره عنکبوت^۳ نیز آمده و این واقعیت را نمایان می‏کند که قرآن و اهل بیت علیهم السلام هر دو، بیانگر یک حقیقت اند و حدیث راستین، همان را حکایت می‏کند که مراد قرآن است. به استناد حدیث ثقلین نیز عترت، همراه همیشگی و جدا ناشدنیِ قرآن هستند.

صرف نظر از ادلّه کلامى مسئله، اهل بیت علیهم السلام خود به این نکته تصریح کرده‏اند