نکته: گفته شد که روایات ناظر به قرآن، چند کارکرد مهمّ دیگر نیز دارند: جَرْى و تطبیق - که حجم فراوانى از روایات تفسیرى را تشکیل مى‏دهند - و تأویل - که تعداد آن نیز در خور توجّه است -. فراوانى و اهمّیت این کارکردها از یک سو و نیاز به طرح برخى مباحث نظرى، زمینه تدوین دو مبحث «تأویل» و «جَرى و تطبیق» را به صورت مستقل، فراهم آورده است. ما ابتدا به تأویل مى‏پردازیم؛ زیرا در بحث جَرْى و تطبیق، نیازمند داشتن نگاهى روشن به تأویل هستیم.

خاصَّتی، فَأَذهِب عَنهُمُ الرِّجسَ وَ طَهِّرهُم تَطهیراً، اللّٰهُمَّ هٰؤُلاءِ أهلُ بَیتی وَ خاصَّتی، فَأَذهِب عَنهُمُ الرِّجسَ وَ طَهِّرهُم تَطهیراً. قالَت: فَأَدخَلتُ رَأسِی البَیتَ فَقُلتُ: وَ أنَا مَعَکم یا رَسولَ اللّٰهِ؟ قالَ: إنَّکِ إلىٰ‏ خَیرٍ، إنَّکِ إلىٰ‏ خَیرٍ.^۱

۰.پیامبر صلی الله علیه و آله در خانه اُمّ سلمه بود. فاطمه علیها السلام با دیگى سنگى آمد که در آن خَزیره (نوعى آش) بود. پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: «شوهرت و دو پسرت را نزد من فرا بخوان». على و حسن و حسین علیهم السلام آمدند و نشستند و از آن غذا خوردند و پیامبر صلی الله علیه و آله بر بسترش و زیرش، عبایى خیبرى بود.

۰.اُمّ سلمه مى‏گوید: من درون اتاق، نماز مى‏خواندم که این آیه: ( جز این نیست که خداوند مى‏خواهد پلیدى را از شما خاندان، دور کند و پاک و پاکیزه‌تان بگردانَد) نازل گردید. پیامبر صلی الله علیه و آله دنباله عبا را گرفت و بر سرِ ایشان کشید. سپس دستانش را از عبا بیرون آورد و به دعا بر افراشت و گفت: «خدایا! اینان، خاندان و خاصّان و نزدیکان من هستند. از اینان، پلیدى را دور ساز و پاک و پاکیزه‌شان کن».

۰.اُمّ سَلَمه مى‏گوید: من سر درون خانه کردم و گفتم:‏ اى پیامبر خدا! من هم با شما هستم؟ پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: «تو بر خیر و خوبى هستى. تو بر خیر و خوبى هستى».

آشنایى با فضاى نزول آیات، سهم فراوانى در فهم مراد الهى دارد، چنان که روایت یاد شده، مصداق «اهل بیت» را در آیه تطهیر روشن می‌کند و نشان می‌دهد که شامل همسران پیامبر صلی الله علیه و آله نمی‌شود. از این رو، کتاب‏هاى متعدّدى، گزارش‏هاى ناظر به فضاى نزول آیات را گِرد آورده‏اند.^۲