بیست و چهارمین کرسی علمی ترویجی پژوهشگاه قرآن و حدیث با همکاری دبیرخانه هیات حمایت از کرسی های نظریه پردازی، نقد و مناظره برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه قرآن و حدیث، دکتر عبدالله عمادی، عضو هیات علمی پژوهشگاه قرآن و حدیث در جلسه کرسی علمی ترویجی "ارزیابی اخلاقی الگوی حجاب طراحی شده، و بررسی چالش های آن در مرحله اجرا" گفت: چند سالی است که صنعتی به عنوان مد و لباس ایرانی اسلامی یا پوشاک اسلامی ایرانی یا مد حجاب بر سر زبان ها افتاده و برندهای مختلفی در این زمینه شکل گرفته است.
وی افزود: حجاب طراحی شده، به عنوان شاخه ای از طراحی لباس، الگویی از پوشش بانوان است که به طراحی مدل ها، رنگ ها و طرح های جدید می پردازد تا پوشیدگی و عفت و نجابت و پاکی را با زیبایی و آراستگی و مطلوبیت ترکیب کند و با نیت خوب استفاده شود.
ایشان در ادامه گفت: با این تعریف، حجاب طراحی شده، در مقابل حجابی قرار می گیرد که فاقد معیارهای گفته شده باشد مثل حجاب عرفی که معیار ستر را ندارد.
دکتر عبدالله عمادی اظهار داشت: منظور از لباس زیبا، لباسی است که بر اساس ادراک ابتهاج، بهجت، وجد و سرور بیننده تعریف می شود.
وی افزود: تفاوت این نوع ادراک با ادراک جنسی آن است که لذت روحی است، اروتیک و فیزیولوژیک نیست، مربوط به قوه باصره است نه قوه شهوانیه، خوشایندی است نه تحریک، ارزیابی ناظر از شخص به عنوان زن باکمال است (بر اساس تناظر کمال و جمال) نه شریک جنسی مطلوب، و در آن خوف ریبه و وقوع در گناه نمی رود.
ایشان اظهارداشتک حجاب زیبا قابلیت لذت روحی دارد. لذت روحی از زیبایی، همان پاسخ به میل فطری به زیبایی است که در نهاد انسان نهاده شده است.
عضو هیات علمی گروه اخلاق کاربردی پژوهشکده اخلاق و روانشناسی اسلامی افزود: نگاه به حجاب زیبا می تواند این حظ روحانی را ایجاد کند ولی نیاز به فرهنگ سازی و ایجاد تعادل در توازن جنسیتی جامعه دارد، مثلا ما در ادبیات عرفانی بحث «نظربازی» را داریم که نشان می دهد می توان نگاه مرد به زیبایی را از جنبه اروتیک و جنسی فراتر دید. آنجا آنچه نزد یک فرد عادی چشم چرانی محسوب می شده در نگاه عارف یک تجربه عرفانی به شمار می آید. البته مؤلفه های رفتاری شخصی که از حجاب طراحی شده استفاده می کند نیز در ارزیابی اخلاقی مهم است.
وی در ادامه گفت: در وضعیت مطلوب و اخلاقی ما با کارکتر «محجوبه زیبا» مواجه هستیم که در عین زیبایی، عفیف است یعنی، در خصوص مسائل جنسی مراقبت می کند، عشوه نمی آید، آرایش سکسی نمی کند و رفتارهای محرک ندارد. همچنین نجیب است یعنی مناعت، عزت نفس، خودبسندگی، تحفظ و متانت دارد و رفتار او گویای بی نیازی و استقلال از دیگران به ویژه مردان است، خودنمایی و خودنمایشی نمی کند
.
ایشان اظهار داشت: علاوه بر اینها «بانوی پاک نیت» است یعنی به منظور ترویج حجاب و مقابله با نگرش منفی به حجاب، به نیت نفس زیبایی، احترام به خود، احترام به مردم، از حجاب طراحی شده استفاده می کند.
دکتر عبدالله عمادی در ادامه اظهار داشت: ارزیابی تکلیف گرایانه ما از حجاب طراحی شده این است که لباس پاک و زیبا و متناسب با زمان، فی نفسه و لذاته ارزشمند است. ما کمتر به فلسفه زیبایی شناختی لباس- که در قرآن آمده- توجه می کنیم؛ آیه شریفه يا بَني آدَمَ قَدْ أَنْزَلْنا عَلَيْكُمْ لِباساً يُواري سَوْآتِكُمْ وَ ريشاً وَ لِباسُ التَّقْوى ذلِكَ خَيْرٌ (أعراف، ۲۶) می رساند که لباس جمیل همراه با تقوا ارزش دارد.
وی افزود: همچنین در روایات گزاره هایی داریم که از آنها برداشت می شود «باید متناسب با زمان خود لباس پوشید». ارزیابی پیامدگرایانه از حجاب طراحی شده این است که این الگو به ترویج حجاب در جامعه می انجامد.
ایشان گفت: تطابق با تحولات، الگو شدن برای نسل جوان، پوشش تنوع فرهنگی، توسعه دایره حجاب، اعتدال، برخورد منطقی با انگیزه زیبایی گرایی، مقابله عملی با طرح ها و مدهای نامناسب، مجموعه عواملی است که نشان می دهد الگوی حجاب طراحی شده می تواند به پیامد رشد مثبت حجاب در جامعه منجر شود.
دکتر عمادی در پایان تأکید کرد: در عین حال این الگو در عمل با چالش هایی مواجه است که از این میان، می توان به عدم آشنایی گفتمانی با طراحی حجاب، وجود طیف متضاد متشرعه و حجاب استایل، تردید و تزلزل محجبه ها در استفاده از طرح های حجاب، تبیلغ متنی حجاب به جای تبلیغ تصویری، عدم آشنایی طراحان لباس با طراحی حجاب، کمبود طراح تراز حجاب، فقدان ممیزی دقیق و استاندارد، فقدان شبکه رسانه ای توزیع و تبلیغ، فقدان ستاد واحد راهبری به عنوان چالش های مهم این حوزه اشاره کرد.
در ادامه این جلسه حجت الاسلام دکتر حسین بستان، عضو هیات علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه به عنوان ناقد با اشاره به ضرورت پرداختن به موضوع حجاب، درباره نظریه مطرح شده گفت: مؤلفه های خلقی زنی که از حجاب طراحی شده استفاده می کند، دخیل در مفهوم شناسی این الگو نیست و امری جدای از آن است.
وی افزود: از روایات مربوط به لباس زمان نمی توان اطلاق گیری کرد و به نظر می رسد روایات در مقام بیان این موضوع نیستند. از منظر فقهی هم نمی توان جنبه زیبایی و زینت لباس زنان را ترویج کرد. تنها چیزی که فقیه می تواند بگوید این است که اگر اتفاقا زیبایی زنی مکشوف شد و نگاهت افتاد اشکالی ندارد.
ایشان اظهار داشت: استدلال های مدافع حجاب طراحی شده مبنی بر ارزش اخلاقی لباس زیبا، باید تقویت شود تا ابهامات مسأله برطرف گردد.
عضو هیات علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه یادآور شد: به نظر می رسد در این بحث بین زیبایی معنوی و روحی از حجاب با زیبایی فیزیکی خلط شده است؛ یعنی در مفاهیم، ادراک حظ روحانی از آن مدنظر بوده است اما در شاخص ها، به همان زیبایی فیزیکی پرداخته شده است.
لازم به ذکر است کرسی علمی ترویجی "ارزیابی اخلاقی الگوی حجاب طراحی شده، و بررسی چالش های آن در مرحله اجرا" به همت پژوهشکده اخلاق و روان شناسی اسلامی پژوهشگاه قرآن و حدیث با همکاری دبیرخانه هیات حمایت از کرسی های نظریه پردازی، نقد و مناظره شورای عالی انقلاب فرهنگی، با ارائه و سخنرانی دکتر عبدالله عمادی، عضو هیات علمی پژوهشگاه قرآن و حدیث و با حضور حجت الاسلام دکتر حسین بستان نجفی، عضو هیات علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه به عنوان ناقد و سرکار خانم دکتر فائقه جاویدان، استاد حوزه علمیه جامعة الزهرا سلام الله علیها به عنوان مدیر جلسه، در روز یکشنبه ۱۲ آذر ماه ۱۴۰۲ از ساعت ۱۴ تا ۱۶ به صورت حضوری و وبیناری در پژوهشگاه قرآن و حدیث برگزار شد.
