223
شناخت‌نامه قرآن بر پايه قرآن و حديث - جلد چهارم

۱۶۵۶.الخصال - به نقل از صالح بن سهل، در باره اين سخن خداى عزّ وجلّ: (چهار پرنده را بگير و آنها را نزد خود ريز ريز كن. سپس بر سر هر كوهى جزئى از آن را قرار بده) - : امام صادق عليه السلام فرمود: «ابراهيم، هدهد و جغد و طاووس و كلاغ را گرفت و آنها را سر بريد و سرهايشان را جدا كرد . سپس بدن‏هاى آنها را در هاون گذاشت و پرها و گوشت‏ها و استخوان‏هاى آنها را به هم آميخت . سپس آنها را ده قسمت كرد و آنها را بر سر ده كوه قرار داد و آن گاه نزد خود، آب و دانه گذاشت . سپس منقارهاى آنها را در ميان انگشتانش گرفت و گفت: "به اذن خداى عزّ وجلّ بياييد". پس برخى گوشت‏ها و پرها و استخوان‏ها با همديگر به پرواز در آمدند و بدن‏ها همان گونه كه قبلاً بودند، شكل گرفتند. هر بدنى به گردنى كه سر و منقار داشت، چسبيد . ابراهيم، منقارهاى آنها را رها كرد و آنها آمدند و از آن آب خوردند و از آن دانه‏ها چيدند و سپس گفتند: اى پيامبر خدا! ما را زنده كردى . خدا زنده‏ات كند! ابراهيم گفت: "بلكه خدا زنده مى‏كند و مى‏ميراند". اين، تفسير ظاهرى است» .
امام عليه السلام سپس فرمود: «امّا تفسير باطنى آن: چهار نفر كه توان تحمّل سخن را دارند، بگير و علم خودت را به آنها بسپار و آن گاه آنها را به عنوان حجّت‏هاى خود براى مردم به مناطق مختلف زمين گسيل كن. و هرگاه خواستى كه نزدت بيايند، آنها را با اسم اعظم صدا بزن . به فرمان خداى عزّ وجلّ، نزد تو خواهند آمد» .

۱۶۵۷.تفسير العيّاشى - به نقل از جابر - : از امام صادق عليه السلام در باره معناى باطنى اين آيه: (براى شما از آسمان، آبى مى‏فرستد تا شما را با آن پاك كند و پليدى شيطان را از شما ببرد و دل‏هايتان را پيوند زند و گام‏هايتان را با آن، استوار سازد) پرسيدم.
فرمود: «معناى باطنى آسمان، پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله و معناى باطنى آب، على عليه السلام است. خداوند عزّ وجلّ، على عليه السلام را از پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله قرار داد. اين است سخن خداوند: (آبى تا شما را با آن پاك كند) . اين على است كه خداوند، قلب هر كس كه ولاى او را داشته باشد، پاك مى‏كند.
و اين سخن خداوند: (و از شما پليدى شيطان را بزدايد)، يعنى: هر كس ولاى على را داشته باشد، [خداوند، ]پليدى را از او مى‏زدايد و دلش را قوت مى‏بخشد. (و بر دل‏هايتان پيوند زند و گام‏هايتان را با آن استوار كند). مقصود از «آن» على است. هر كه ولاى على را داشته باشد، خداوند، دلش را به على پيوند مى‏زند و بر ولايت على ثبات مى‏يابد» .


شناخت‌نامه قرآن بر پايه قرآن و حديث - جلد چهارم
222

۱۶۵۶.الخصال عن صالِح بن سَهل ، عن الإمام الصادق عليه السلام - في قَولِ اللَّهِ عزّ وجلّ : (فَخُذْ أَرْبَعَةً مِّنَ الطَّيْرِ فَصُرْهُنَّ إِلَيْكَ ثُمَّ اجْعَلْ عَلَى‏ كُلِ‏ّ جَبَلٍ مِّنْهُنَّ جُزْءًا)۱الآية - : أخَذَ الهُدهُدَ وَالصُّرَدَ وَالطّاووسَ وَالغُرابَ ، فَذَبَحَهُنَّ وعَزَلَ رُؤوسَهُنَّ ، ثُمَّ نَحَزَ۲ أبدانَهُنَّ فِي المِنحازِ بِريشِهِنَّ ولُحومِهِنَّ وعِظامِهِنَّ حَتَّى اختَلَطَت ، ثُمَّ جَزَّأَهُنَّ عَشَرَةَ أجزاءٍ عَلى‏ عَشَرَةِ أجبُلٍ ، ثُمَّ وَضَعَ عِندَهُ حَبّاً وماءً ، ثُمَّ جَعَلَ مَناقيرَهُنَّ بَينَ أصابِعِهِ ، ثُمَّ قالَ : «إيتينِ سَعياً بِإِذنِ اللَّهِ عزّ وجلّ» ، فَتَطايَرَ بَعضُها إلى‏ بَعضٍ ؛ اللُّحومُ وَالرّيشُ وَالعِظامُ ، حَتَّى استَوَتِ الأَبدانُ كَما كانَت وجاءَ كُلُّ بَدَنٍ حَتَّى التَزَقَ بِرَقبَتِهِ الَّتي فيها رَأسُهُ وَالمِنقارُ ، فَخَلّى‏ إبراهيمُ عَن مَناقيرِهِنّ فَوَقَعنَ وشَرِبنَ مِن ذلِكَ الماءِ ، وَالتَقَطنَ مِن ذلِكَ الحَبِّ ، ثُمَّ قُلنَ : يا نَبِيَّ اللَّهِ ، أحيَيتَنا أحياكَ اللَّهُ ، فَقالَ إبراهيمُ : بَل اللَّهُ يُحيي ويُميتُ . فَهذا تَفسيرُ الظّاهِرِ .
قالَ عليه السلام : وتَفسيرُهُ فِي الباطِنِ : خُذ أربَعَةً مِمَّن يَحتَمِلُ الكَلامَ فَاستَودِعهُم عِلمَكَ ، ثُمَّ ابعَثهُم في أطرافِ الأَرَضينَ حُجَجاً لَكَ عَلَى النّاسِ ، وإذا أرَدتَ أن يَأتوكَ دَعَوتَهُم بِالاِسمِ الأَكبَرِ ، يَأتونَكَ سَعياً بِإِذنِ اللَّهِ عزّ وجلّ .۳

۱۶۵۷.تفسير العيّاشي عن جابر عن الإمام الصادق عليه السلام ، قالَ : سَأَلتُهُ عَن هذِهِ الآيَةِ فِي البَطنِ : (وَيُنَزِّلُ عَلَيْكُم مِّنَ السَّمَآءِ مَآءً لِّيُطَهِّرَكُم بِهِ وَيُذْهِبَ عَنكُمْ رِجْزَ الشَّيْطَنِ وَلِيَرْبِطَ عَلَى‏ قُلُوبِكُمْ وَيُثَبِّتَ بِهِ الأَْقْدَامَ) .۴
قالَ : السَّماءُ فِي الباطِنِ رَسولُ اللَّهِ صلى اللَّه عليه و آله ، وَالماءُ عَلِيٌّ عليه السلام جَعَلَ اللَّهُ عَلِيّاً عليه السلام مِن رَسولِ اللَّهِ صلى اللَّه عليه و آله ، فَذلِكَ قَولُهُ : (مَآءً لِّيُطَهِّرَكُم بِهِ) فَذلِكَ عَلِيٌّ يُطَهِّرُ اللَّهُ بِهِ قَلبَ مَن والاهُ .
وأمّا قَولُهُ : (وَيُذْهِبَ عَنكُمْ رِجْزَ الشَّيْطَنِ) مَن والى‏ عَلِيّاً يُذهِبُ الرِّجزَ عَنهُ ويُقَوّي قَلبَهُ (وَلِيَرْبِطَ عَلَى‏ قُلُوبِكُمْ وَيُثَبِّتَ بِهِ الأَْقْدَامَ) فَإِنَّهُ يَعني عَليّاً ، مَن والى‏ عَلِيّاً يَربِطُ اللَّهُ عَلى‏ قَلبِهِ بِعَليٍّ ، فَثَبَتَ عَلى‏ وِلايَتِهِ‏۵ .

1.البقرة : ۲۶۰ .

2.النَّحْز : الدقّ بالمنحاز ؛ وهو الهاون (لسان العرب : ج ۵ ص ۴۱۴ «نحز») .

3.الخصال : ص ۲۶۴ ح ۱۴۶ ، تفسير العيّاشي : ج ۱ ص ۱۴۵ ح ۴۷۷ ، التوحيد : ص ۱۳۲ ح ۱۴ ، عيون أخبار الرضا عليه السلام : ج ۱ ص ۱۹۸ ح ۱ ، الاحتجاج : ج ۲ ص ۴۲۷ ح ۳۰۸ والثلاثة الأخيرة عن عليّ بن الجهم عن الإمام الرضا عليه السلام نحوه ، بحار الأنوار : ج ۱۲ ص ۶۳ ح ۹ .

4.الأنفال : ۱۱ .

5.تفسير العيّاشي : ج‏۲ ص ۵۰ ح ۲۵ ، تفسير فرات : ص ۱۵۳ ح ۱۹۰ نحوه ، بحار الأنوار : ج ۳۶ ص ۱۷۶ ح ۱۶۷ .

  • نام منبع :
    شناخت‌نامه قرآن بر پايه قرآن و حديث - جلد چهارم
    سایر پدیدآورندگان :
    جمعي از پژوهشگران، اصغر هادوي کاشاني، محمّد احسانى‏فر لنگرودى، علي‌رضا نظري خرّم، محمّدرضا حسين‌زاده، علي شاه‌ علي‌زاده، حميد رضا شيخي (مترجم)
    تعداد جلد :
    4
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    02/01/1391
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 5941
صفحه از 580
پرینت  ارسال به