فیلسوف معروف مشائی را نقل میکنیم.
ابن سینا (م ۴۲۸ ق) در کتاب برهان شفا تصریح میکند که قضیه نیکو بودن عدالت و قبیح بودن ظلم از جمله مشهورات است و انسان میتواند در آنها شک کند:
فإذا فعلهذا كله ورام أن یشكك فیه نفسه أمكنه الشك: كقولهم إن العدل جمیل وإن الظلم قبیح وإن شكر المنعم واجب. فإن هذه مشهورات مقبولة.۱
او در کتاب نجات، حُسن عدل را از «مشهورات» نزد همه انسانها میداند. به اعتقاد او در مشهورات، تصدیق فطرت به لحاظ ذات فعل نبوده و از اینرو، جزء اولیات و فطریات نیست، بلکه تصدیق انسانها به جهت اموری مثل عادت، حبّ، حیا و سنن قدیمی است. فرق «مشهورات» مانند حسن عدل و قبح کذب با «فطریات» این است که اگر آنها بر فطرت عرضه شود، فطرت انسان در آنها شک میکند، به خلاف اوّلیاتی مثل «بزرگتر بودن کل از جزء» که شکی در آنها راه ندارد:
وأما الذائعات، فهى مقدمات او آراء مشهورة محمودة، أوجب التصدیق بها، اما شهادة الكل، مثل ان العدل جمیل واما شهادة الأكثر واما شهادة العلماء، أو شهادة اكثرهم، أو الافاضل منهم، فیمالا یخالف فیه الجمهور ولیست الذائعات، من جهة ما هى هى، مما یقع التصدیق بها، فى الفطرة؛ فان ما كان من الذائعات، لیس بأولى عقلى ولا وهمى، فانها غیر فطریة ولكنها متقررة عند الانفس؛ لانّ العادة یستمر علیها منذ الصبى وفى المواضعات الاتفاقیة وربما دعا الیها محبة التسلیم والاصطلاح المضطر الیها الانسان، أو شیء من الاخلاق الانسانیة، مثل الحیاء والاستیناس، أو سنن قدیمة بقیت ولم تنسخ، او الاستقراء الكثیر، أو كون القول فى نفسه، ذا شرط دقیق، بین أن یكون حقا صرفا، او باطلا صرفا، فلا یفطن لذلك