دلایل نقلی

با توجه به عقلی و بدیهی بودن حُسن و قُبح عقلی، نیازی به ذکر دلایل نقلی نیست، اما به جهت نشان دادن هماهنگی میان عقل و وحی، در اینجا چند آیه و روایت، به اختصار، مورد بحث قرار می‌گیرد.

۱. آیات قرآن

۱.۱.(هَلْ‏ جَزاءُ الْإِحْسانِ‏ إِلَّا الْإِحْسانُ‏)^۱

آیة اللّه جعفر سبحانی ضمن ذکر این آیه و سه آیه دیگر، معتقدند این آیات دلالت دارند بر این که اِحسان در این آیه و اموری چون فحشاء و منکر و بغی و معروف در آیات دیگر، قطعِ نظر از شرع برای انسان‌ها قابل درک بوده و آیات، در مقام ارشاد به حکم عقل است. او می‌فرماید:

فهذه الآیات تعرب بوضوح أنّ هناك اموراً توصف بالاحسان والفحشاء والمنكر والبغی والمعروف قبل تعلّق امر الشارع بها أو نهیه عنها وأنّ الانسان یجد اتّصاف الأفعال بواحد من هذه العناوین من صمیم ذاته ولیست معرفة الانسان بهذا الاتّصاف موقوفاً على تعلّق حكم الشرع وإنّما دور الشرع هو إرشاد حكم العقل الذی یأمر بالحسن وینهی عن القبیح.^۲

یکی دیگر از مفسران در تفسیر این آیه معتقد است که آیه بر یک حقیقت فطری دلالت دارد که همه مردم به آن اذعان دارند و آن این ‌که احسان جز با احسان نباید پاسخ داده شود و این حقیقت در بالاترین صورت‌اش در بهشت تبلور پیدا کرده

حُسن و قُبح، ممکن است پیامبر، به‌دروغ، شخصی که از طرف خدا نصب نشده را به عنوان امام معرفی کند. قُبح تقدیم مفضول بر افضل نیز بر اساس حُسن و قُبح عقلی اثبات می‌شود.

۵. عدم اثبات معاد

معاد بر اساس عدل و حکمت خدا اثبات می‌شود. حال، اگر حُسن و قُبح عقلی نفی شود وجوب عدل و حکمت بر خدا نیز اثبات نخواهد شد تا با آن معاد را اثبات کنیم.

ب) عدم اثبات احکام عملی و شریعت

شریعت را پیامبر از سوی خداوند برای مردم می‌آورد. حال، اگر عقلاً هیچ کاری قبیح نباشد، ممکن است پیامبر به دروغ، کارهایی را به عنوان شریعت خدا به مردم ابلاغ کند. اگر فرض کنیم پیامبر همه شریعت خدا را ابلاغ کرده باشد، باز این اِشکال وجود خواهد داشت که به چه دلیل باید از شریعت خدا تبعیت کنیم. وجوب تبعیت از امر و نهی شارع، بر اساس حُسن و قُبح عقلی و درک عقل از این وجوب، اثبات می‌شود. اگر حُسن و قُبح عقلی نفی شود حُسن و قُبح شرعی و شریعت نیز اثبات نخواهد شد.

ج) عدم اثبات اخلاق

خوب و بد، پایه‌‌های اخلاق است و علم اخلاق، علم بررسی خوب و بد‌ است. حال، اگر عَقلاً خوب و بدی وجود نداشته باشد یا به اموری مثل اَمیال و اغراض مختلف انسان‌ها بر‌گردد، اخلاق به عنوان علمی که به ارزش‌‌های مطلق و جاودان می‌پردازد، قابل توجیه نخواهد بود.