165
اسلام‌ پژوهی در اسرائیل

رهبری جامعه را بر عهده خواهند داشت. وی مسائلی همچون باور به برتری امامان در دانش و شکل خاص دریافت آن، وجه تمایز امام با پیامبر، یکسان بودن اهل‎بیت علیهم السلام با پیامبر در فقه و حجیت گفتار و رفتار امام، برائت (تبری) از دشمنان امام به عنوان نقطه مقابل ولایت (تولی) که شامل همه دشمنان به‎ویژه بخش وسیعی از صحابه نیز می‌شود و تقسیم جامعه اسلامی به سه گروه مؤمن، مسلمان و کافر را از جمله مسائل مهم در باور شیعه می‎داند.

کولبرگ پس از بیان ماجرای مختار بن ابی‎عبید ثقفی و اندیشه‌های پیروان او؛ باور به قیام مسلحانه و نیابت مختار ثقفی از محمد بن حنفیه و همچنین باور آنان به امامت امام غایب، محمد بن حنفیه (اندیشه شیعیان امامیه در قرن سوم قمری درباره امام غایب) را تأثیرپذیرفته از همین ماجرا ذکر می‌کند. وی همچنین قدرت یافتن عباسیان را با هاشمیان و کیسانیه مرتبط می‎داند و با بیان موضوع جانشینی فرقه کیسانیه در سلسله عباسیان، به طرح موضوع جانشینی عباس بن عبدالمطلب در این دوره با توسعه مفهوم عنوان اهل‎بیت و اولویت ارث بردن عمو (عباس بن عبدالمطلب) از فرزند برادر (پیامبر اسلام) با پرچم مهدی اشاره می‎کند و زاویه‌های حرکت عباسیان را کانون بررسی قرار می‎دهد و بر این باور است که عباسیان بعدها مسیر اهل سنت را در پیش گرفتند.

کولبرگ با ذکر بی‌فایده بودن قیام زید، به بعضی اختلاف‌های زیدیه با امامیه می‎پردازد و درباره بعضی از قیام‌ها و شخصیت‌ها، با برجسته‌سازی و تأکید بر جنبه شیعی آنها، به توصیف‌ اموری مانند قیام عبداللّه بن معاویه (جناحیه) بنا به یک احتمال، و باور به حلول خداوند در رهبرانش ("محمد بن عبداللّه نفس زکیه" و برادرش "ابراهیم"، "ابوالخطاب محرم اسرار امام صادق علیه السلام"، "صاحب فخ" و "ابوالسرایا") پرداخته است.

اتان کولبرگ به جریان مبارزاتی اسماعیلیه می‎پردازد و با ذکر توضیحاتی کوتاه درباره اسماعیلیه نخستین و مبارکیه، به تأثیرات آنان در شکل‌گیری قرامطه در بحرین


اسلام‌ پژوهی در اسرائیل
164

کتاب برای نخستین بار به زبان انگلیسی منتشر می‎شوند (مقالات دوم و هفدهم از زبان فرانسوی و مقالات ششم، هفتم، دهم و چهاردهم از زبان آلمانی ترجمه شده‌‎اند).

در مقدمه کتاب یادشده، مقدمه در حدود ۳۵ صفحه به قلم اتان کولبرگ آمده است که به صورت کوتاه، مطالبی را درباره تاریخ تشیع و سپس پژوهش‌های خاورشناسان درباره تشیع در زبان‌های اروپایی عرضه کرده است. عنوان این مقدمه، «تشیع نخستین در تاریخ و پژوهش»۱ است. اتان کولبرگ در این مقدمه، به موضوعات چالش‌انگیز تاریخ شیعه و تحقیقات مربوط به آنها پرداخته و کوشیده است تا با بزرگ‌نمایی نقطه‌های اختلاف تفکر شیعه با اهل سنت، زاویه میان این دو فرقه را گسترده نشان دهد. وی دانش‌واژه تشیع را برگرفته از عنوان شیعه علی علیه السلامدانسته و بر این باور است که کاربرد این دانش‎واژه، از دوره خلافت عثمان بن عفان آغاز شده و سپس به دایره گسترده و سردرگم‌کننده‎ای از گروه‌های معتقد به «اختصاص مشروعیت قدرت به اهل‎بیت پیامبر اسلام صلی الله علیه و اله»، اطلاق شده است.

نگارنده در این مقدمه، شهادت امام حسین علیه السلامو اهل‎بیت علیهم السلامدر سرزمین کربلا را محور شکل‌گیری اصل شهادت به شمار آورده است و بر این مسئله تأکید می‎ورزد که پس از شهادت امام حسین علیه السلام، این روند ادامه نیافت و فرزندش امام سجاد علیه السلامحالت قعود را در پیش گرفت؛ زیرا بر این باور بود که بهتر است انتظار بکشد تا خداوند زمانی را برای تحقق هدفش مشخص کند. این حالت و سبک زندگی، موجب پدید آمدن جنبشی شد که خروجی آن، اصل ولایت (وفاداری نسبت به امام معصوم) بود.

اتان کولبرگ در این مقدمه، تثبیت امامان علیهم السلامدر ۱۲ نفر و طرح دانش‌واژه اثناعشریه را مرتبط به قرن چهارم قمری دانسته است و معتقد است که از همین زمان، این باور نیز جا می‏افتد که پس از غیبت امام دوازدهم، سفیران، راهنمایی و

1.. Early Shiism in History and Research.

  • نام منبع :
    اسلام‌ پژوهی در اسرائیل
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1399
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 1274
صفحه از 334
پرینت  ارسال به