مقاله‌های دائرةالمعارف‌های دیگر

اتان کولبرگ در دائرةالمعارف‌های دیگری - غیر از دائرةالمعارف ایرانیکا، دائرةالمعارف اسلام و دائرةالمعارف دین نیز مقالاتی دارد که در ذیل، به برخی از آنها اشاره می‌شود.

۱. «قرآن»، در: دائرةالمعارف عبریکا (هبرو)^۱ (۱۹۷۸م)؛

۲. «جعفر الصادق»، در: دائرةالمعارف اندیشه اسلام سیاسی^۲ (۲۰۱۲م).

مقالات پراکنده

کولبرگ علاوه بر مقالاتی که در دائرةالمعارف‌های گوناگون دارد، مقالاتی نیز به صورت پراکنده دارد که در ذیل، مهم‌ترین آنها را مرور می‎کنیم.

«نکاتی چند درباره رویکرد امامیه به قرآن»

اتان کولبرگ در مقاله «نکاتی چند درباره رویکرد امامیه به قرآن»^۳، درباره ارزیابی دوباره تحریف قرآن کریم از دیدگاه دانشمندان شیعه امامیه سخن رانده است. پرسش اصلی در این زمینه بر اساس سخن اهل سنت درباره عدم اعتقاد شیعه امامیه به نسخه عثمانی قرآن کریم مطرح شده است. بر همین اساس، وجود نزاع‌های میان مذهبی و سخنان متضاد در روند آن -  با بیان شواهدی  - تحلیل و بررسی شده است.

مبنای بحث در این مقاله، عدم استواری نظر شیعه امامیه درباره تحریف، به‎ویژه پیش از دوره غیبت امام معصوم علیه السلاماست. شیخ محمد بن علی صدوق و پس از او، دانشمندان بغداد، از جمله اعتمادکنندگان بر نسخه عثمانی از قرآن

در آن، زبان عربی، وسیله تبیین و توضیح بوده است)، حضور ندارند، شمار زیادی از آثار خودش را به زبان فارسی نوشت. از بهترین آثار شناخته‎شده وی، می‌توان به حیات القلوب (کاری پیرامون زندگی‌نامه پیامبران و امامان)، حق الیقین (آخرین اثر کامل وی که به بیان اصول عقاید مکتب شیعه اثناعشری می‌پردازد)، اشاره نمود.

در آثارعربی، مجلسی، گونه‌ای از نتایج تعلیمی را مورد بحث قرار داده است. وی همچنین تفاسیری از متون کلاسیک شیعه را تصنیف نموده و هنوز به دلیل کتاب بحار الأنوارش (دائرة المعارف پرحجمی که دربردارنده شمار زیادی از احادیث شیعه امامیه از منابع گوناگون است) وی، از جمله معاریف است.

گستره واقعی جنبه‌های مهم مکتب فکری شیعه دوازده امامی از این قبیل است: توحید خداوند و آیات الهی؛ مفاهیم شناخت؛ ایمان و بی‌ایمانی؛ جبر و اختیار؛ زندگی پیامبر و ائمه و زیارت قبور آنان؛ جایگاه قرآن و شریعت.

در سایه نگارش کتاب بحار الأنوار، بخش بزرگی از بدنه احادیث شیعی از فراموشی، حفظ شده و به صحنه آمد. علامه مجلسی برای آماده‌سازی آثار خودش، اتکا و اعتماد فراوانی به کمک شاگردان و داوطلبان داشت. پشتیبانی مالی دربار صفوی جهت تهیه نسخه‌های خطی نادر و دور از دسترس نیز وجود داشت. نخستین جلد از بحار الأنوار در سال ۱۶۶۶ میلادی به پایان رسید و تا زمان وفات علامه مجلسی، ۱۷ جلد از ۲۶ جلد این طرح پایان یافت. جلدهای دیگر به وسیله شاگرد وی، میرزاعبداللّه بن عیسی افندی اصفهانی (۱۰۶۶۱۱۳۰ ق)، کامل گردید. چاپ سنگی تمام کار برای نخستین بار میان سال‌های ۱۸۸۵ و ۱۸۹۷ میلادی بود و چاپ جدید آن، شامل ۱۱۰ جلد در تهران به چاپ رسید. چند جلد از بحار الأنوار به زبان فارسی، برگردانده شده است و تعداد زیادی برگزیده، تلخیص و ضمائم موجود بر تداوم نفوذ و برتری این اثر گواهی می‌دهد.