129
اسلام‌ پژوهی در اسرائیل

احادیثی که اعتبار آنان، نامعلوم است، تکیه کرده است. امکان دارد اعطای لقب افتخاری «الصدوق» به وی در واکنش به چنین اعتراض‌هایی بوده باشد. نسل‌های بعدی دانشمندان شیعه امامیه، به طور تقریبی در این دیدگاه که ابن‎بابویه، یکی از حامیان شیعه امامیه است، دارای اتفاق هستند. کار او امکان دارد در واقع، به عنوان نشانگر خط‌های کلی نوشته‌های تمام عیار شیعه امامیه در قرن یازدهم به شمار آید.

مقاله «المجلسی»

همچنین کولبرگ مقاله «المجلسی»۱ را در سال ۲۰۰۵ نگاشت و به معرفی شخصیت محمدباقر مجلسی اصفهانی (۱۰۳۷ ـ ۱۱۱۰ ق) پرداخت. در این مقاله، می‎خوانیم:

محمدباقر بن محمدتقی، سرآمد الهیون (دین‌پژوهان) پارسی‌زبان شیعه در اواخر عصر صفویه در خانواده‌ای دانشور و شهیر به دنیا آمد. وی پس از مرگ پدر در سال ۱۶۵۹ میلادی، برای مدتی امام جمعه اصفهان بود. شاه سلیمان صفوی در سال ۱۶۷۸ میلادی، وی را به عنوان شیخ الإسلام (بالاترین رتبه مقام رسمی دینی در منطقه) تعیین نمود و در زمان حکومت شاه سلطان حسین، آخرین حکمران صفوی (۱۶۹۴۱۷۲۲م)، به اوج قدرت رسید. وی در اصفهان، درگذشته است و در همان جا، به خاک سپرده شد.

زندگی مجلسی در توسعه و افزایش برتری مکتب و شیوخ شیعی، خلاصه و متمرکز شد. او از نفوذ خویش در فضای دربار جهت ترویج شعائر مکتب تشیع، طرد صوفیه و نامسلمانان و تشویق به طور غالب تأثیرگذار برای تغییر مذهب اهل سنت به شیعه اثناعشری بهره گرفته است.

وی برای دستیابی به معارف دینی جهت کسانی که در مجامع علمی (که

1.. Al – Majlisi (۲۰۰۵).


اسلام‌ پژوهی در اسرائیل
128

الرضا (درگشته ۸۱۸ م) است؛ در حالی که کمال‎ الدین و اتمام النعمه (کامل کردن دین و تمام نعمت؛ عنوانی که به آیه سوم سوره پنجم قرآن کریم [مائده]، اشاره دارد)، یکی از نخستین و کامل‌ترین تفسیرهای آموزه امام دوازدهم، غیبت او و بازگشت آینده او به عنوان مهدی (مسیح) است.

علاقه ابن‎بابویه به مسائل اعتقادی، وی را به نگارش رساله اعتقادات، متقدم‌ترین اعتقادنامه موجود امامیه سوق داد. دیدگاه‌هایی که او صحه می‌گذارد، در توافق کلی با عقاید اندیشمندان متقدم‌تر امامیه بوده، در عین حال، گاهی، کمتر جبرگرایانه و انسان‌انگارانه است. ازاین‎رو وی معتقد است که اراده خدا که همه چیز را احاطه کرده، اعمال ناپسند را شامل است؛ ولی سپس، این اراده را به عنوان علم پیشین تعریف می‌کند. در مقابلِ برخی محدثان امامیه، او امکان دیدن خداوند در جهان آخرت را انکار می‌کند. به سبب مخالفت آشکار با جدال مربوط به الهیات (کلام)، ابن‎بابویه در اعتقادنامه و در موضوع دیگر به طور تقریبی، یک‎سره به جای استدلال عقلی، به احادیث ائمه] علیهم السلام [تکیه می‌کند. برای همین، وی از سوی شاگرد نامدارش، شیخ محمد مفید (درگذشته ۱۰۲۲ م) در کتاب دیگری به نام تصحیح الإعتقاد مورد انتقاد قرار گرفت. شیخ محمد مفید همچنین بر موضع ابن‎بابویه در بعضی از مسائل ویژه، به طور سخت خرده گرفت؛ مانند ادعای ابن‎بابویه که عصمت پیامبران و امامان از معصیت و خطا، امکان خطاهای سهوی -  که خداوند ممکن است در آنان پدید آورد تا نشان دهد که آنان تنها بشر بودند  - را مانع نمی‌شود. ابن‎بابویه در سال‌های پسین، مجبور شد که موضع ضدکلامی خودش را در برابر یورش‌های معتزله - که کلام خردگرایشان در حال غلبه بر اندیشه امامیه بود - تعدیل کند. این تعبیر به‎ویژه در کتاب التوحید (یگانگی خدا) وی، آشار شد.

آن‎گونه که نمونه شیخ مفید نشان می‌دهد، ابن‎بابویه بدون منتقد نبود؛ منتقدانی که اعتراض اصلی آنان این بود که او در مواضع مورد نقد به

  • نام منبع :
    اسلام‌ پژوهی در اسرائیل
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1399
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 1311
صفحه از 334
پرینت  ارسال به