149
اسلام‌ پژوهی در اسرائیل

کار رفته است و آنان، نخستین گروهی بودند که این واژه را به عنوان یک آموزه دینی مطرح ساختند و همچنین ولایت را به عنوان پیوندی میان خودشان لحاظ کردند.

نگارنده در قسمت سوم این مقاله این گونه نشان داده است که پیدایش برائت در اندیشه شیعه امامیه، برگرفته از دعواهای سیاسی میان امام علی علیه السلامو معاویه بوده و آن را امری مرتبط با دو خلیفه با رنگی مذهبی و عقیدتی معرفی کرده است.

کولبرگ سپس در قسمت چهارم مقاله، اصل ولایت را به عنوان یک رکنِ مربوط به برائت معرفی، و به نمونه‌هایی از حوادث تاریخی در اندیشه شیعه امامیه و برخی گزارش‌های احادیث امامان معصوم علیهم السلامو مصداق‌های آن اشاره کرده است. در قسمت‌های بعدی نیز به‎ترتیب به بررسی تاریخی درباره نفرین در قنوت، دعا و عبادات، جایگاه برائت در اندیشه اسماعیلیه فاطمیه، کاربردهای اصلی و تقیه‌ای نفرین، برائت از خودی‌هایی که دچار انحراف و کج‌روی می‌گردند (مانند نفرین‌های واردشده درباره برخی اصحاب)، موارد منع نفرین و همچنین احتیاط در برائت جستن از خودی‌ها می‌پردازد و کاربردهای گوناگون واژه برائت و باور به برائت و ولایت به عنوان کامل‌کننده همدیگر را مطرح می‌کند.

«اصول اربع ‌مائه»

اتان کولبرگ مقاله «اصول اربع مائه»۱ را درباره مفهوم دانش‌واژه «اصل» در میراث شیعه امامیه و کیفیت بیان گزارش‌ها و همچنین گزارش‌های پیرامونی نگاشته است. وی در مرحله آغازین، واژه اصل را تعریف کرده است و تفاوت میان اصل و کتاب را با ارائه گزارش‌های مربوطه بیان داشته است. وی در تعریف واژه اصل آورده است: «مجموعه احادیثی است که از امام معصوم علیه السلامبرای نخستین بار نوشته شده است».

نگارنده سپس اطلاعاتی را از نگارندگان «اصل»، شمارگان اصول باقی‌مانده،

1.. Al-Usul al-arbaumia (۱۹۸۷).


اسلام‌ پژوهی در اسرائیل
148

ازجمله احادیثی که بیان می‎کنند هیچ زنازاده‎ای در کشتی حضرت نوح علیه السلامسوار نشد، بر خلاف حیوانات نجس که سوار شدند؛ و نیز احادیثی که می‎گویند برخی اقوام به سبب ارتباط با زنا، شیرینی محبت اهل‎بیت علیهم السلامرا نچشیده‌اند.

وی در قسمت دوم این مقاله، به ذکر نمونه‌هایی از احکام زنازاده در باب‌های گوناگون، شامل: طهارت، نماز (جماعت)، ازدواج (گونه‌های ازدواج)، شیر خوردن از دایه (انتقال وراثتی صفات)، برده‌داری و آزادی (فرزند نامشروع بردگان)، میراث، شهادات، قضاوت، قذف و دیه می‌پردازد. سپس در قسمت سوم مقاله، پارادوکس‌های این اندیشه را به‎ویژه درباره راه تشخیص زنازاده و چگونگی آشکار شدن سرشت وی بررسی می‎کند.

اتان کولبرگ در قسمت چهارم این مقاله، به بررسی مواردی از احکام اختصاصی زنازاده و مواردی از تناقضات در این باره می‌پردازد و در فرجام این قسمت، با تمسک به بحث‌های گذشته، این‎گونه نتیجه می‌گیرد که دانشمندان شیعه امامیه، موضع مشخصی در این زمینه نداشته‌اند و نتیجه‌گیری از این مبحث را با تمسک به سخن علامه محمد باقر مجلسی (واللّه أعلم) پایان می‌بخشد.

«برائت در دیدگاه شیعه»

اتان کولبرگ در مقاله «برائت در دیدگاه شیعه»۱ دیدگاهی جنجالی را درباره برائت مطرح می‎کند و پیشینه مفهوم برائت را به دوران جاهلیت بازمی‌گرداند و نمونه‌هایی تاریخی از آن را در دوره نخستین درباره نامسلمانان نیز بیان می‌نماید. وی بر همین اساس، باور به این اندیشه را دارای سابقه جاهلیت معرفی می‌کند.

سپس در قسمت بعدی مقاله، به پیشینه کاربردی واژه برائت می‎پردازد و می‎نویسد که این واژه برای نخستین بار، در میان خوارج در پیکار با امام علی علیه السلامبه

1.. Baraa in Shii Doctrine (۱۹۸۶).

  • نام منبع :
    اسلام‌ پژوهی در اسرائیل
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1399
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 1196
صفحه از 334
پرینت  ارسال به