دانش‏های پیش‏زمینه‏ای و پردازش ذهنی ارائه می‏شود و این فرایند همان معنا را تشکیل می‏دهد.

وقتی کاربران یک زبان ارتباط زبانی برقرار می‏کنند، اطلاعاتی را که دارند به صورت خاصی پردازش می‏کنند و نظم و سامان ویژه‏ای به آنها می‏دهند و سپس آنها را در قالب تعبیرهای زبانی به دیگران انتقال می‏دهند.^۱

دانشمندان زبان‏شناسی شناختی، زبان را مستقل از مؤلفه‏های شناختی تلقی نمی‏کنند و آن را با سایر مباحث شناختی در ارتباط می‏دانند. از نظر زبان‏شناسان شناختی معنای زبانی در حقیقت همان مفهوم‏سازی‏های متکلم را تشکیل می‏دهد. در مفهوم‏سازی تمامی مفاهیم از جمله مفاهیم قدیم و جدید، مفاهیم حسی - حرکتی، فیزیکی، عاطفی، اجتماعی و فرهنگی مورد توجه قرار می‏گیرند. از دیدگاه آنان معنا مجموعه‏ای از ویژگی‏های یک مفهوم نیست، بلکه معنا در ارتباط با حوزه‏های معنایی تعریف می‏شود. در تعریف یک مفهوم تنها نباید به بیان مؤلفه‏های آن بسنده کرد، بلکه باید حوزه‏های معنایی مرتبط با آن را نیز لحاظ کرد. این حوزه‏ها نیز به نوبه خود تنها حوزه‏های درون‏متنی^۲ نیستند، بلکه تمامی حوزه‏های شناختی انسان را در بر می‏گیرند. به طور خلاصه باید گفت زبان به طور مستقیم انعکاس‏دهنده واقع نیست، بلکه هر عبارت زبانی به صورت بی‏واسطه منعکس‏کننده مفهوم‏سازی ذهن از یک واقعیت خارجی است و از مجرای این مفهوم‏سازی آن واقعیت را نشان می‏دهد. مفهوم‏سازی البته به معنای عدم ارتباط تعابیر زبانی با واقعیت نیست، بلکه نگاه به واقعیت از زاویه‏ای است که متکلم آن را برجسته کرده است.

قواعد را به صورت بسیار خلاصه توضیح می‏دهیم. با توجه به حساس بودن استخراج نظریات از آیات قرآن و نسبت دادن آنها به خداوند از طریق کلام الهی، لازم است تا اعتبار این روش در کاربرد قرآنی آن بررسی شود. ازاین‏رو ابتدا به بررسی اصول معناشناسی شناختی و سازگاری یا عدم سازگاری آنها با فضای قرآنی خواهیم پرداخت و میزان اعتبار آنان را در مقایسه با دیگر روش‏های استخراج معنا از کلام الهی به سنجش خواهیم گذاشت.

اصول زبان‏شناسی شناختی

با اینکه به‏سختی می‏توان وجه مشترک جامعی برای نظریات معناشناسی شناختی یافت، با این حال برخی از صاحب‏نظران این رشته کوشیده‏اند تا ویژگی‏های مشترک این ‏رویکردها را شناسایی و به عنوان مبناهای بنیادین آنها معرفی کنند. آنان در تلاش خود در نهایت به یک اصل بنیادین و چند اصل توضیح‏‏دهنده آن اصل اساسی دست یافته‏اند.^۱ آن اصل بنیادین این است که «معنا همان مفهوم‏سازی است». در توضیح این اصل ویژگی‏های دیگری از معنا مورد توجه قرار می‏گیرند که به نوعی جامع رویکردهای مختلف زبان‏شناسی شناختی نیز هستند.

برای شناخت این مبانی لازم است یک‏یک آنها بررسی شوند. بنابراین ابتدا از اصل بنیادین معناشناسی شناختی، یعنی مفهوم‏‎‎سازی آغاز می‏کنیم.

مفهوم‏سازی

مفهوم‏سازی فرایندی است که در آن زبان با سلسله‏ای از عملیات مفهومی،