نگاشت‏های خریدار، فروشنده، کالا و عوض نگاشت‏هایی هستند که برجسته می‏شوند و به حوزه شهادت انطباق می‏یابند؛ اما مواردی نظیر خیارات، فسخ و شروط ضمن عقد، نگاشت‏هایی‏اند که پنهان می‏شوند؛ مگر اینکه نگاشت‏های فوق برای جامعه‏ای که این استعاره برای آنان صورت گرفته، شناخته‏شده باشد یا استعاره به استعاره مرده تبدیل شده باشد.

در کشف استعاری نیز همواره باید به نگاشت‏های عام یا همان نگاشت‏های برجسته توجه کرد و انطباق دو قلمرو را بر اساس همان دسته از استعاره‏ها رقم زد. آنچه در نهایت از انطباق نگاشت‏های یک قلمروی حسی یا یک قلمروی شناخته شده بر قلمروی انتزاعی یا معنوی به دست می‏آید، شناخت دقیق قلمرو انتزاعی خواهد بود. برای شناخت کاربرد استعاره مفهومی در متون دینی این نظریه شناختی را در نمونه‏هایی از روایات بررسی می‏کنیم.

استعاره‏های مربوط به امام حسین علیه السلام در روایات

یکی از حوزه‏هایی که برای درک آن نیاز به برقراری استعاره است، مقامات معنوی است. درک معنویات به لحاظ غیرمادی بودن آنها به برقراری نگاشت با یک حوزه حسی نیاز دارد؛ به‏ویژه زمانی که امر معنوی به قدری بزرگ و وسیع باشد که بیان آن به‏سادگی میسر نباشد. از جمله این موارد می‏توان به روایاتی توجه کرد که درباره هدایت و نجات‏بخشی حضرت سیدالشهدا علیه السلام صادر شده‏اند:

۰.وَالَّذِی بَعَثَنِی بِالْحَقِّ نَبِیاً إِنَ الْحُسَینَ بْنَ عَلِی فِی السَّمَاءِ أَکبَرُ مِنْهُ فِی الْأَرْضِ وَإِنَّهُ لَمَکتُوبٌ عَنْ یمِینِ عَرْشِ اللَّهِ عز و جل مِصْبَاحُ هُدًی وَسَفِینَةُ نَجَاة.^۱

۰.الْحُسَینِ بْنِ عَلِی علیه السلام قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و اله وَ عِنْدَهُ أُبَی بْنُ کعْبٍ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و اله مَرْحَباً بِک یا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ یا زَینَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ فَقَالَ لَهُ

حسن عسکری علیه السلام مشاهده کرد.

۰.إِنَّ الْوُصُولَ إِلَی اللَّهِ عز و جل سَفَرٌ - لَا یدْرَک إِلَّا بِامْتِطَاء اللَّیل؛^۱

رسیدن به خداوند سفری است که درک نمی‏شود مگر با سوار شدن بر مرکب شب.

«مطیّة» به معنای ناقه و شتری است که بر پشت آن سوار می‏شوند^۲ و «امتطا» به معنای سوار شدن بر آن است.^۳ بخش دوم این روایت، استعاره‏ای زبانی را در بر دارد که از استعاره مفهومی «عبادت در شب سفر به سوی خداست» ریشه گرفته است. از جمله الزامات سفر نیز مرکب آن است؛ اما مرکب از نگاشت‏های درون قلمرو سفر به شمار نمی‏آید.

مرحله چهارم: حمل نگاشت‏ها

پس از آنکه مجموعه نگاشت‏های زبانی شناسایی و استعاره مفهومی کشف شد، لازم است تا احکام حمل‏شده مشخص شود. در این مرحله دو دسته از ویژگی‏ها در قلمرو مبدأ قابلیت شناسایی دارند. دسته اول احکام و ویژگی‏هایی را شامل می‏شوند که عمومی هستند و یا دست‏کم برای جامعه‏ای که استعاره برای آنان صورت گرفته شناخته شده‏اند. این دسته همان نگاشت‏هایی را دربرمی‏گیرند که معمولاً به قلمرو مقصد انتقال می‏یابند. در بحث استعاره شناختی، این ویژگی‏ها با عنوان برجسته‏سازی مطرح می‏شوند. دسته دیگر ویژگی‏هایی را شامل می‏شوند که بسیار خاص یا تخصصی به شمار می‏آیند و در تطبیق دو قلمرو پنهان می‏شوند. برای مثال در استعاره «شهادت، معامله با خداست» حوزه معامله، قلمرو مبدأ را تشکیل می‏دهد. در این قلمرو