215
معناشناسی شناختی در کاربست متون وحیانی

هر دو سطح برای تشکیل فرهنگ لازم است.

الف - ویژگی‏های متون مؤسس هسته

متون مؤسسی که دارای ویژگی‏های زیرند متون مؤسس هسته نام دارند.

ثبوت: متون هسته از ثبوت کمی و کیفی برخوردارند. به بیان دیگر این متون اولاً از لحاظ کمی مشخص‏اند و ثانیاً از لحاظ کیفی بخش اعظم آنان از محکمات به شمار می‏رود؛ یعنی دارای معنای ظاهری هستند و ظواهر آنها قابل فهم عموم است.

ماندگاری تاریخی: متون هسته از لحاظ تاریخی ماندگاری بسیاری دارند و معمولاً مدت طولانی مورد توجه قرار می‏گیرند. نظیر فلسفه ارسطویی که در نزد فیلسوفان تا کنون نیز مورد اقبال قرار دارد و یا عرفان ابن‏عربی که در عرفان نظری همچنان متن مؤسس به شمار می‏رود.

مرجعیت: متون هسته در سه جهت از مرجعیت برخوردارند: یکی در حل اختلافات مرجع نهایی‏اند. دوم در تعیین حدود اصلی مرجعیت دارند و سوم در تعیین ماتنِ وابسته، مرجعیت دارند.

سازندگی فرهنگی: متون هسته غالباً فرهنگ سازند و ساخته فرهنگ نیستند.

ویژگی دیگر متون هسته عدم تفسیرپذیری این متون بدون وجود متن وابسته است و یا به عبارت دیگر، عدم حجیت تفاسیر غیروابسته است. نمونه این دست از متون قرآن است که تمامی ویژگی‏های گفته شده را در خود دارد.

ب - ویژگی‏های متون مؤسس وابسته

متون مؤسس وابسته نیز از ویژگی‏هایی برخوردارند که به مهم‏ترین آنها اشاره می‏کنیم.

مهم‏ترین ویژگی متون مؤسس وابسته، دخالت مستقیم در ساخت جهان‏بینی است. ویژگی دیگر این متون توسعه پذیری است. به عبارت دیگر به دلیل تغییر


معناشناسی شناختی در کاربست متون وحیانی
214

طبیبی از جندی‏شاپور در شهر حاضر بود، اما همه به پیامبر صلی الله علیه و اله مراجعه می‏کردند و پیامبر صلی الله علیه و اله بود که مرجعیت دیگران را در محدوده خاص معین می‏فرمود. مشابه این مرجعیت علمی در دوران صفویه برای متون دینی ایجاد شد. لذا متون علمی تولیدشده در آن دوران، نشان از تمدن یکپارچه دارد.

تأسیسی، تفسیری یا تغییری بودن متن

در یک دسته‏‏بندی، می‏توان متن را به متن تأسیسی و متون تابع دسته‏بندی کرد. مقصود از متن تأسیسی متنی است که اساس و پایه یک جهان‏بینی را ایجاد می‏کند و متون دیگر زوایای این متن را توضیح می‏دهند. غالباً متن مؤسس در دل یک فرهنگ ایجاد می‏شود و آن را تغییر می‏دهد. متن فرهنگ حاکم، متنی است که پیش از آمدن متن جدید تأسیسی وجود داشته است و مردم بر اساس آن زندگی می‏کرده‏اند.

در حقیقت متن تأسیسی متنی انقلابی است برای تغییر فرهنگ حاکم. این متن فرهنگ جدیدی را پایه‏ریزی می‏کند و پوشش‏ها، گویش و سازه‏های هنری را نیز تحت تأثیر خود قرار می‏دهد.

متن مؤسس این گونه است که با مخالفان و موافقان هر دو ارتباط برقرار می‏کند؛ زیرا کانون‏های موجود فرهنگی را به دست می‏گیرد. ممکن است متن مؤسس پایه‏گذاری یک فرهنگ را در دل فرهنگ پیشین انجام دهد. شورشی است محسوس یا غیرمحسوس. پس متن مؤسس اعتراض بر متن حاکم است. البته این انقلاب و شوریدن علیه متن حاکم، در دو سطح گوناگون رخ می‏دهد و هر متنی را که با این انگیزه به وجود می‏آید نمی‏توان متن مؤسس نامید؛ بلکه تفسیر متن مؤسس نیز انقلابی است علیه متن حاکم.

متن مؤسس در دو سطح متن هسته و متن وابسته بررسی می‏شود که وجود

  • نام منبع :
    معناشناسی شناختی در کاربست متون وحیانی
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد رکّعی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1399
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 1788
صفحه از 369
پرینت  ارسال به