دانشی انتزاعی و ذهنی باشد و انسان از عالم عین و واقع به عالم انتزاع و مفهوم ذهنی سوق یابد.

ذهن‏گرایی در مقوله‏بندی ارسطویی در دو مرحله صورت می‏پذیرد؛ مرحله اول در جایی است که اولین گام مقوله‏بندی برداشته می‏شود و انسان شروع به طبقه‏بندی پدیده‏ها در مقولات خاصی می‏کند و مرحله دوم مرحله‏ای است که مقوله‏بندی انجام شده و اعضای مقولات مشخص شده‏اند. مقوله‏بندی ارسطویی در هر دو مرحله ذاتاً ذهنی است؛ اگرچه به امور خارجی نیز مرتبط باشد.

در مرحله نخست، ذهن قبل از اینکه با موضوع خارجی مواجه شود از پیش‏فرض‏هایی برخوردار است که در سرشت اصلی مقولات دخیل هستند؛ به این معنا که مقوله‏بندی بر اساس مفاهیم ذهنی شکل می‏گیرد و ذهن برای هر ماهیت ذات و عرض فرض می‏گیرد. بنابراین مقوله‏بندی ارسطویی از تمایز میان ذات^۱ و عوارض^۲ یک شیء آغاز می‏شود.^۳ ذات همان حقیقت پدیده و به تعبیر فلسفی (ما به الشیء شیء) است که قوام یک پدیده به آن می‏باشد؛ به طوری که در صورت از بین رفتن یکی از اجزای اصلی، کل پدیده از بین خواهد رفت.^۴ عوارض و اوصاف، مواردی اتفاقی هستند که بر ذات عارض می‏شوند و خلل و نقصان در آنها بر ذات و حقیقت شیء خلل و نقصی پدید نمی‏آورد.^۵ در مرحله نخست مقوله‏بندی بر مفاهیم متکی است؛ چراکه در این مرحله مواجهه اولیه انسان با دو مفهوم ذاتی و عرضی است.

معنایی^۱ اعمال کرده‏اند. بر اساس نظریه مؤلفه‏های معنایی، معنای واژه از طریق عناصر یا مؤلفه‏های معنایی ممیزه آن شکل می‏گیرد. این مؤلفه‏های معنایی در حقیقت همان شرایط لازم و کافی هستند که به کمک آنها می‏توان مفهوم واژه‏های متقابل دوگانه مانند: مذکر و مؤنث، بردن و آوردن، رفتن و آمدن، جاندار و بی‏جان، بالغ و نابالغ را از یکدیگر متمایز ساخت. برای نمونه در تعریف صندلی از مؤلفه‏های معنایی آن کمک گرفته و آن را به این صورت تعریف کرده‏اند:

صندلی= + جسم + ساخته انسان + اساس منزل + قابل نقل و انتقال + پایه‏دار + دارای پشتی + دارای کفی برای نشستن.^۲

اصول مقوله‏بندی منطقی

سرشت مقوله‏بندی منطق ارسطویی بر چند اصل استوار است. این اصول را می‏توان در گونه‏های زیر برشمرد:

ذهن‏گرایی؛

لزوم عنصر مشترک در مصادیق؛

تمییز حداکثری؛

ساده‏سازی؛

تعین مقولات؛

درجه‏بندی یکسان.

اصل اول: ذهن‏گرایی

یکی از اصول حاکم بر مقوله‏بندی ارسطویی، اصل ذهن‏گرایی است. این اصل سبب می‏شود شناختی که بر اساس این نوع از مقوله‏بندی شکل می‏گیرد،