میآیند. دسته دوم معانی انتزاعی هستند که از انتزاع دسته اول حاصل میشوند. دسته سوم معانی مجرد یا معنوی هستند که از دو دسته پیش انتزاع میشوند. هر یک از این سه دسته میتواند در درون خود نیز از شعاعیت برخوردار باشد. بنابراین دسته دیگری از این معانی، معانی استعاری هستند. به عبارت دیگر معانی مجازی از توسعه معنای حقیقی انتزاع میشوند. استعاره مفهومی در نظریه لیکاف درباره شبکه شعاعی نیز جایگاه خاصی دارد. برای توضیح بیشتر به مثال زیر توجه کنید:
«او نفوذ عجیبی بر روی رئیس دارد.»
در این مثال «بر روی» معنایی استعاری پیدا کرده است. در این مورد «بر روی» بدین معنا نیست که مسیرپیما بر روی مرزنما قرار دارد یا از روی آن حرکت میکند و معنای سلطه معنای مرکزی و اصلی آن نیز نیست بلکه از معنای حاشیهای و استعاری برخوردار است.۱بنابراین معانی مختلف یک واژه چند معنا میتواند هم معانی حقیقی باشد و هم حاصل بسط استعاری معنای مرکزی باشد.۲
مکانیسم چندمعنایی در نظریه شبکه شعاعی آنگونه که لیکاف توضیح میدهد چنین است: معنای یک واژه با ساختار پیشنمونهای آن ارتباط دارد. این معنا یا خود آن ساختار را نشان میدهد یا از توسعه آن به دست میآید.۳
مکانیسم توسعه معنا با توجه به طرحواره تصویری مشخص میشود. تغییرات مشخص و قابل پیشبینی که در ساختار این طرحوارهها رخ میدهد،
1.. قائمینیا، معناشناسی شناختی قرآن، ص۳۱۶-۳۲۶. همچنین بنگرید به نقد لیکاف؛ همان، ص۳۲۴-۳۲۶.
2.. Geeraerts, Cognitive Linguistics, Basic Readings, p. ۱۱۰.
3.. راسخ مهند، درآمدی بر زبانشناسی شناختی، (نظریهها و مفاهیم)، ص۹۶.