حدیثی به شماره آمده‏اند، در علوم پیش از درایه بررسی می‏شوند و با معناشناسی رابطه مستقیم ندارند؛ به این معنا که این موانع باید پیش از آنکه روایت در اختیار معناشناس برای اعمال قواعد معناشناختی قرار بگیرد، مرتفع شوند. بنابراین پرداختن به این موانع از جمله وظایف معناشناسی به شمار نمی‏روند.

پیش از آنکه برای دستیابی به مفهوم‏سازی معصوم در یک روایت به اعمال اصول و قواعد معناشناسی در حدیث اقدام کنیم، باید از انتساب روایت به صورت صحیح به معصوم مطمئن شویم. بنابراین بر اساس راهکارهایی که در دانش‏های دیگر نظیر علوم حدیث ارائه می‏شود، باید از عدم تصحیف، تحریف و یا ادراج در حدیث آگاهی یابیم. حدیث‏شناسان برای رفع چنین موانعی راهکارهایی ارائه کرده‏اند که وجود یا عدم تحریف، تصحیف و ادراج را مشخص می‏کنند. بدین‏ترتیب روشن است که با وجود امکان چنین موانعی اعمال قواعد معناشناسی عملاً بی‏فایده خواهد بود؛ زیرا مقصود از معناشناسی که دستیابی به مراد جدی معصوم است، حاصل نخواهد شد.

موانع در ساحت معناشناسی

موانعی در فهم حدیث وجود دارند که پس از اطمینان به استناد روایت به معصوم مانع فهم مراد جدی روایت می‏شوند. این مرحله دقیقاً همان مرحله استخدام قواعد معناشناسی برای دستیابی به معنا و مراد جدی است. به بیان دیگر پس از آنکه مستند بودن روایت به معصوم مشخص شد، زمان آن است که نسبت به فهم معنای حدیث تلاش صورت گیرد، اما هنوز ممکن است موانعی باشند که در کار استخراج معنا خلل وارد سازند. مهم‏ترین این موانع که در مواردی تعارض متن را در پی خواهند داشت تقطیع متن و نقل به معنا هستند. اکنون پرسش این است که با وجود چنین موانعی در فهم حدیث تمسک به

طریق زبان می‏پیماید. البته معناشناسی شناختی برای قرائن حالیه نیز اهمیت فراوانی قائل است، اما این نکته قابل انکار نیست که معناشناسان شناختی ادعا می‏کنند که گوینده یک متن مفهوم‏سازی از واقعیت را در عبارت‏های زبانی خود بازتاب می‏دهد و برای کشف آن باید زبان را تحلیل شناختی کرد.

معناشناسی شناختی و موانع فهم حدیث

موانع فهم حدیث را می‏توان از حیث مرحله‏ای که مانع فهم می‏شوند به دو دسته تقسیم کرد: دسته اول موانعی هستند که در ساحت استناد روایت به معصوم مانعیت ایجاد می‏کنند؛ نظیر تحریف و تصحیف و دسته دیگر موانعی هستند که در ساحت پس از روشن شدن استناد روایت به معصوم مانع فهم مراد معصوم می‏شوند. تقطیع متن و نقل به معنا از این دسته موانع به شمار می‏روند.

موانع پیش از ساحت معناشناسی

موانعی نظیر تصحیف و تحریف^۱ که بر متن روایت عارض می‏شوند، از جمله موانعی به شمار می‏آیند که در مرحله استناد روایت به معصوم مانعیت ایجاد می‏کنند و این مرحله پیش از ساحت معناشناسی است. به بیان دیگر، پیش از آنکه قواعد معناشناسی در یک روایت اعمال شوند، باید از صحت انتساب روایت به معصوم اطمینان حاصل کرد؛ در غیر این صورت افزون بر آنکه نمی‏توان به مفهوم‏سازی‏های معصوم دست یافت، این بیم وجود خواهد داشت که مفهوم‏سازی‏هایی به معصوم نسبت داده شود که مراد معصوم نبوده‏اند، بلکه در مواردی خلاف مراد جدی معصوم نیز خواهند بود. این موارد که در منابع علوم