کرده‏اند که طرحواره‏های تصوری از طرحواره‏های حسی به طرحواره‏های غیرحسی گسترش می‏یابند.

گریدی در تحلیل طرحواره‏ها به وجود تمایز میان سه درجه انتزاعی بودن قائل می‏شود؛ طرحواره‏های تصوری حسی ملموس، نظیر بلندی، طرحواره‏های تصوری غیرحسی واکنشی، نظیر کمیت و ابر طرحواره‏های تصوری نظیر کمیت عددی.^۱

باید تأکید کنیم که مبتنی بودن مفاهیم انتزاعی بر شناخت حسی در علوم اسلامی نیز چندان بی‏سابقه نیست. علامه طباطبائی و فیلسوفان بسیاری معتقد بودند که علوم و ادراک‏های انسان به حس منتهی می‏شود و اگر محسوسی در کار نبود، هیچ ادراکی پدیدار نمی‏شد.^۲ فلاسفه علوم را به علوم حسی، خیالی و عقلی تقسیم کرده‏اند و علوم خیالی و عقلی را مبتنی بر حس دانسته‏اند.

۰.وتوقف علم الخیالی علی سبق العلم الحسی و الا فالصورة العلمیة سواء کانت حسیة أو خیالیة أو غیرهما لاتأبی بالنظر الی نفسها أن تصدق علی کثیرین. ظهر مما تقدم أن اتصال ادوات الحس بالمادة الخارجیة و ما فی ذلک من الفعل و الانفعال المادیین لحصول الاستعداد للنفس لإدراک صورة المعلوم جزئیة او کلیة.^۳

در بحث استعاره، اعتقاد بر این بوده و هست که تشبیه معقولات بر محسوسات تنها راه شناخت معقولات است. در علوم بلاغی بر اساس دو طرف تشبیه یعنی مشبه و مشبه به، تشبیه را به چهار گونه تقسیم کرده‏اند. یا دو طرف تشبیه امور حسی‏اند یا یکی حسی و دیگری عقلی است و یا هر دو عقلی‏اند. از

معناشناسی شناختی و بنیان‏های معرفتی

معناشناسان شناختی معارف را به دو دسته معارف پیش‏مفهومی و معارف مفهومی تقسیم کرده‏اند.^۱ برخی معارف، مستقیماً از تجربه‏های حسی به وجود می‏آیند و از تجربه‏های بدن‏مند ناشی می‏شوند. به این گروه از معارف که دسته‏ای از طرحواره‏های تصوری را در بر می‏گیرند، معارف پیش‏مفهومی گفته می‏شود.^۲ این طرحواره‏ها جزو نخستین مفاهیمی هستند که در ذهن انسان شکل می‏گیرند و به صورت مستقیم با تجربه‏های دریافتی - حسی انسان ارتباط دارند. دسته دیگری از معارف، معارف مفهومی هستند. این دسته معارفی را تشکیل می‏دهند که جزو مفاهیم ذهنی و درونی انسان‏اند ولی مبتنی بر معارف پیش‏مفهومی هستند. با توجه به این اصل در معناشناسی شناختی می‏توان دو قرائت در تفسیر امور پیش‏مفهومی و مفهومی در معناشناسی شناختی ارائه کرد.

قرائت اول: قرائت فیزیکالیستی

معناشناسان شناختی بنیان شناخت‏های انسان را بر پایه حس بنا کرده‏اند؛ زیرا اصولی نظیر بدن‏مندی معنا نشان‏دهنده فیزیکالیستی بودن معناشناسی شناختی خواهد بود. چنانچه این قرائت را درباره معناشناسی شناختی بپذیریم، باید اذعان کنیم که معناشناسان شناختی آغاز معرفت را از امور پیش‏مفهومی در نظر می‏گیرند؛ ولی اعتقاد دارند با راهکارهای زبانی نظیر استعاره‏های مفهومی، شبکه شعاعی و طرحواره‏های غیرحسی این معرفت از حس به سایر حوزه‏های غیرحسی گسترش می‏یابد. برای نمونه برخی معناشناسان شناختی تصریح