41
معناشناسی شناختی در کاربست متون وحیانی

درباره اطلاعات است.۱ گروهی از روان‏شناسان معتقدند که همه توانمندی‏های انسان چون ادراک، یادآوری و استدلال در نظام پیچیده‏ای سازمان یافته‏اند که آن را شناخت می‏نامند.

طرفداران نظریه‏های شناخت‏گرایی معتقدند که انسان می‏تواند به تعبیر و تفسیر اطلاعات بپردازد و رویدادها و مسائل روانی را پیش‏بینی کند. بنابراین شناخت به تمامی فرایندهایی اطلاق می‏شود که در آن اطلاعاتی که از طریق حس به دست می‏آیند به صورت تغییر شکل، تعبیر و تفسیر، بازیافت و پردازش می‏شوند و پس از آن در کاربرد زبان قرار می‏گیرند. ازاین‏رو زبان‏شناسان شناختی زبان را فرایندی ذهنی می‏دانند که با دیگر قوای ذهنی و روانی انسان مرتبط است. اینکه انسان‏ها چگونه سخن می‏گویند و درباره تجربه‏های ذهنی خود چه می‏گویند، در حوزه پژوهشی زبان‏شناسی شناختی قرار می‏گیرد. البته واژه «شناختی» تنها نشان‏دهنده این نیست که زبان یک پدیده روان‏شناسی است و بخشی از علوم شناختی به شمار می‏رود.

شکل‏های مختلفی از رویکردهای کارکردی در زبان وجود دارند که همین مسیر را می‏پیمایند. دستور زبان زایشی۲ نیز تصوری شناختی از زبان است که یک جایگاه ذهنی به زبان را نسبت می‏دهد؛ اما خارج از زبان‏شناسی شناختی به شمار می‏رود؛ چراکه دستور زبان زایشی زبان را با ضوابط صوری به عنوان

1.. استرنبرگ، روان‏شناسی شناختی، ص۱۸.

2.. بر اساس دستور زبان زایشی هر زبانی علاوه بر دستور زبان ظاهری، از یک دستور زبان دیگر برخوردار است که در تمامی زبان‏ها مشترک است و یک رویه باطنی و فطری برای بشر به حساب می‏آید. با تجزیه و تحلیل این دستور زبان به معنا دست می‏یابیم. دستور زبان زایشی بر مبنای این اصل استوار شده است که قواعد صوری دستگاه زبان، ساختار عبارت‏های زبانی را تعیین می‏کنند. ر.ک: قائمی‏نیا، معناشناسی شناختی قرآن، ص۴۵.


معناشناسی شناختی در کاربست متون وحیانی
40

سازوکارهای نهفته در کلام شامل روابط میان دال و مدلول و تجزیه و تحلیل آن بر اساس یک روش دقیق علمی‏‏اند. براین‏اساس به طور دقیق‏تر معناشناسی «مطالعه علمی معنا» تعریف می‏شود.۱

معناشناسی شناختی

معناشناسی شناختی، رویکردی به معناشناسی است که در آن از دستاوردهای زبان‏شناسی شناختی در تحلیل معنا بهره برده می‏شود.۲ زبان‏شناسی شناختی به عنوان یکی از رشته‏های فرعی علوم شناختی اگرچه زبان را به عنوان موضوع مورد مطالعه خود بررسی می‏کند، اما در بررسی زبان از ارتباط میان زبان، ذهن و تجارب اجتماعی بهره می‏گیرد. زبان‏شناسان شناختی این ادعا را مطرح می‏کنند که زبان در حقیقت مجموعه الگوهایی است که شناخت، اندیشه و ویژگی‏های ذهنی انسان‏ را انعکاس می‏دهد. به عبارت دیگر تجربیات ما از جهان و نحوه ادراک ما از آن در زبان - گفتار و نوشتار - تجلی می‏یابد. بنابراین می‏توان با بررسی زبان به ماهیت و ساختار اندیشه انسان پی برد. ازاین‏رو زبان‏شناسان شناختی به این نتیجه رسیده‏اند که مطالعات زبان باید بر محور معنا شکل گیرد؛ زیرا آنچه در واقع به طور مباشری با شناخت انسان در رابطه قرار دارد، معناست و حواس شناختی انسان در این فرایند نقش محوری بر عهده دارند. به همین دلیل در دستور زبان‎شناختی اصالت با معناست و صورت و دستور زبان فرع معنا قرار می‏گیرند.

صفت شناختی

شناخت در حقیقت به معنای نحوه ادراک، یادگیری، یادسپاری و تفکر افراد

1.. صفوی، درآمدی بر معنا‏شناسی، ص۲۷.

2.. ر.ک: قائمی‎نیا، معناشناسی شناختی قرآن، ص۲۳.

  • نام منبع :
    معناشناسی شناختی در کاربست متون وحیانی
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد رکّعی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1399
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 2091
صفحه از 369
پرینت  ارسال به