207
معناشناسی شناختی در کاربست متون وحیانی

متن را در بر خواهد گرفت. به این‏ترتیب متن فراتر از کلام مکتوب خواهد بود و جامعه و سنت‏های فکری هم نوعی متن به شمار خواهند آمد. زمینه متن، به ساده‏ترین بیان، زمین و زمان متن است. زمین و زمانی که مستقل از متن وجود دارند و با متن در کنش و واکنشی ابدی قرار گرفته، در «ساخت معنا» نقش دارند؛ زیرا تولید معنا پدیده‏ای پویا و سیال است.

متن عبارت است از هر چیزی که تحت ضوابط خاص معنایی قرار داشته باشد یا به عبارت دیگر متن هر چیزی است که بر اساس آن، عامل شناسا تحت ضوابط خاص، به معنایی منتقل شود.

در چنین تعریفی از متن اینکه متن، تولیدِ یک عاملِ مختار باشد یا بدون اختیار، آگاهانه و برای انتقال معنا تولید شود یا بدون آگاهی، معنای آن روشن و صریح باشد یا نیاز به تفسیر داشته باشد، چندان مهم نیستند.

با این تعریف آنچه در فهم متن مهم خواهد بود این است که متن در بافتی خاص، حاکی از معنایی باشد که با روش و ضوابط متناسب با آن بافت بتوان به آن معنا دست یافت و این روش و ضوابط اختصاص به فرد خاصی نخواهد داشت بلکه از قابلیت تعمیم برخوردار است.

بنابراین در فهمِ متونِ زبانی، تنها در پی کشف مراد متکلم نخواهیم بود بلکه افزون بر کشف مراد متکلم، کشف جهان‏بینی فرد یا قوم را پی خواهیم گرفت؛ حتی اگر فرد بخواهد بخشی از آن را مخفی کند. اما این نکته مهم است که کشف جهان‏بینی باید بر اساس ضوابط و روشِ مقبول و تعمیم‏یافته باشد.

این ادعا با آنچه در هرمنوتیک متن‏محور ادعا شده متفاوت است؛ زیرا اگرچه ما در پی دستیابی به ذهن ماتن هستیم، ولی دامنه ذهن ماتن را از مراد


معناشناسی شناختی در کاربست متون وحیانی
206

معرفت‏شناختی مراد باشد؛ به این معنا که هرجا ارتباط معرفت‏شناختی بین دو چیز ایجاد شود متن خواهیم داشت. در این صورت نیز متن عبارت خواهد بود از صرف فرایند انتقال معنا؛ درحالی‏که متن چیزی است که مورد مطالعه قرار می‏گیرد و معنایی از آن به دست می‏آید و اگر مقصود از ارتباط وجود یک نظام معنایی باشد در این صورت متن تنها به بافت و ترکیب منحصر خواهد شد.

در زبان‏شناسی متن را قطعه‏ای از زبان گفتاری یا نوشتاری دانسته‏اند که دارای مشخصه‏های زیر باشد:

۱. معمولاً از چند جمله تشکیل شده که روی هم ساخت یا واحدی نظیر نامه، گزارش یا مقاله را به وجود می‏آورند. به این ترتیب متن‏های تک کلمه‏ای، نظیر کلمه «خطر» که بر روی تابلوهای هشدار وجود دارند، دیگر متن نخواهند بود؛

۲. دارای مشخصه‏های ساختاری و کلامی ممیز باشد؛

۳. نقش یا هدف ارتباطی معینی داشته باشد؛

۴. فقط در ارتباط با بافت محل وقوع آن، می‏توان به طور کامل آن را درک کرد.۱

تعریف مختار

اگر ریشه تاریخی واژه text را در کلمه لاتینی textus به معنای سبک ادبی یا عهدنامه جست‏وجو کنیم، «مقوله متن» ترجمه گویایی برای واژه context خواهد بود؛ اما اگر کاربرد text به معنای متن را استعاره‏ای برخاسته از کلمه text به معنای «بافته» بدانیم، در این صورت «زمینه» ترجمه مناسب‏تری برای واژه context خواهد بود. در ریشه‏یابی دوم text اشاره به پدیده‏ای فراتر از متن کلامی خواهد داشت و به پیرو آن context نیز پدیده‏ای وسیع‏تر از مقوله

1.. چگنی، فرهنگ توصیفی آموزش زبان و زبان‎شناسی کاربردی، ص۵۶۱.

  • نام منبع :
    معناشناسی شناختی در کاربست متون وحیانی
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد رکّعی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1399
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 2073
صفحه از 369
پرینت  ارسال به