135
معناشناسی شناختی در کاربست متون وحیانی

مجموعه - را تشکیل می‏دهد و نمای آن عبارت است از واژه یا عبارتی که به سطح خاصی از برجستگی در پایه می‏رسد؛ یعنی مؤلفه‏ای که متن آن را برجسته و معین می‏کند. بنابراین‏ واژه «سازی» در «تصویرسازی» نیز به معنای انتخاب یک واژه یا ساختار از یک پایه شناختی و بررسی رابطه میان آن نما و پایه شناختی است.۱

ساخت‏های معناشناختی در دستور زبانِ شناختی باید با حوزه‏های شناختی تعریف شوند. از دیدگاه معناشناسان شناختی، معنا مجموعه‏ای از ویژگی‏های یک مفهوم نیست، بلکه معنا در ارتباط با حوزه‏های معنایی تعریف می‏شود. به بیان دیگر در تعریف یک مفهوم تنها نباید به بیان مؤلفه‏های آن اکتفا کرد، بلکه باید حوزه‏های معنایی مرتبط با آن را نیز در نظر گرفت.

برای نمونه، جهت شناخت عضوی چون دست باید حوزه شناختی آن را نیز بشناسیم که سایر اعضای بدن را دربر می‏گیرد یا برای دانستن مفهوم جمعه باید از تمامی روزهای هفته آگاهی داشته باشیم یا اگر مفهومی چون ماه رمضان در عبارتی می‏آوریم، ابتدا از کودکی و در تجربیات محیطی و فرهنگی حوزه شناختی یا ذهنی این واژه در ما شکل گرفته است که مصادیق آن دوازده ماه قمری دیگر چون محرم، صفر، ربیع الاول و سایر ماه‏های قمری می‏باشد. ازآنجاکه ما از طریق تجربه‏هایی که داشته‏ایم با ماه‏های قمری آشنایی کامل پیدا کرده‏ایم، به‏سادگی مفهوم رمضان را درک می‏کنیم. این حوزه شناختی بستر یا پایه آن نما را تشکیل می‏دهد و نماسازی در حقیقت رابطه میان نما و حوزه شناختی و تأکید بر آن است. حوزه شناختی یک

1.. Geeraerts, Cognitive Linguistics: Basic Reading, Cogintive Grammar, Introduction: to Concept, Image and Symbol, p.۳۴.
دکتر راسخ مهند در این باره می‏نویسد: پایۀ هر مفهوم زبانی همان حوزۀ شناختی است؛ راسخ، مهند، درآمدی بر زبان‏شناسی شناختی (نظریه‏ها و مفاهیم)، ص۱۲۵ و نماسازی به معنای انتخاب بخشی از زمینه و تأکید بر آن است؛ همان، ص۱۲۶.


معناشناسی شناختی در کاربست متون وحیانی
134

بدون تصور دیگری فهمیده نمی‏شوند. در مفاهیم ارتباطی ساخت معنا از یک جهت آغاز می‏شود و به سمت دیگر حرکت می‏کند.

برای مثال در ساخت معنای رابطه پدر و پسری میان علی و حسن فرایند ساخت می‏تواند دو گونه شکل بگیرد. در مواردی آغاز فهم از پدر آغاز شود و به سوی پسر سریان یابد و درباره دیگری برعکس. هر یک از این دو فرایند در مقام تعبیر متفاوت خواهد بود در جایی که ساخت معنا از پدر آغاز می‏شود برون‏داد زبانی آن جمله «علی پدر حسن است» خواهد بود و در زمانی که ساخت معنا از فرزند آغاز شود برون‏داد آن عبارت زبانی «حسن پسر علی است» می‏باشد.

به دلیل همین ساختارمندی معنا در ساخت، کشف معنا نیز ساخت‏مند خواهد بود که در بخش دوم به آن خواهیم پرداخت. به طور کلی تصویرسازی دارای شش بعد است که هر بعد نیز در دو جنبه واژگانی و ساختاری ایفای نقش می‏کند. این ابعاد عبارت‏اند از: نماسازی، سطح مشخص‏بودگی، قلمرو، برجستگی نسبی، استنباط و چشم‏انداز.۱ از میان این ابعاد کاربردی‏ترین آنها بحث نماسازی، سطح مشخص بودگی و قلمروست که به بررسی آنها خواهیم پرداخت.

نماسازی و ساخت معنا

تصویرسازی را می‏توان به شکل‏های گوناگونی نشان داد یا به عبارت دیگر تصویرسازی دارای ابعاد مختلفی است. یکی از مهم‏ترین ابعاد تصویرسازی که در هر مفهوم زبانی دیده می‏شود، «نماسازی» است. نماسازی قرارگرفتن یک «نما» روی یک «پایه» است.۲ پایه هر مفهوم، حوزه شناختی آن مفهوم - یا هر حوزه‏ای در یک

1.. Geeraerts, Cognitive Linguistics: Basic Readings, An Introduction: A Rough Guide to Cognitive Linguistics, p. ۷.

2.. راسخ مهند، درآمدی بر زبان‎شناسی شناختی (نظریه‏ها و مفاهیم)، ص۱۲۵.

  • نام منبع :
    معناشناسی شناختی در کاربست متون وحیانی
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد رکّعی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1399
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 2032
صفحه از 369
پرینت  ارسال به