99
میراث تفسیری حسین بن سعید اهوازی

سند نزدیک به ۲۵۰ مورد، به احمد بن محمّد بن عيسى و حسين بن حسن بن ابان منتهی می‏شود. به تصریح فهرست‏نگاران، این دو نفر، مجموع کتاب‏های حسین بن سعید را در اختیار داشته و نشر داده‏اند. از آن جا که این دو نفر، ناقل کتاب‏های حسین بن سعید بوده‏اند، هر روایتی که سندش به این افراد منتهی شود، به احتمال زیاد، از کتاب‏های حسین بن سعید نقل شده است. ۸۱ روایت ديگر، مربوط به فرات بن ابراهیم‏اند، که به دلیل تکرار سند و مشابهت موضوعی، با عنوان طریق کشفی، در این مجموعه ذکر می‏شوند. در نمودار زیر، شیوه راهیابی روایات تفسیری حسین بن سعید‏ به منابع روایی بیان شده است.


میراث تفسیری حسین بن سعید اهوازی
98

نوح به کتاب‏های حسین بن سعید مطابقت دارند. در حال حاضر، کتابی با عنوان تفسیر القمی در دسترس است که در بازیابی روایات تفسیری حسین بن سعید، از آن استفاده شده است؛ ولی تفسیر ابن ماهیار، در دسترس ما نیست و تنها نقل‏هایی از آن، در منابع روایی و تفسیری وجود دارند. از جمله مصادری که روایات فراوانی از آن نقل نموده، کتاب تأویل الآیات است.

تأویل الآیات، تألیف سیّد شرف الدین استرآبادی، عالم شیعی قرن دهم هجری است و در بر دارنده تفسیر آیاتِ نازل شده در باره اهل بیت علیهم السلام است. او در این کتاب، آیه‏های مورد نظر را با روایات اهل بیت علیهم السلام که ذیل آن آیات وارده شده‏اند، تفسیر نموده است. مؤلّف در این کتاب، از منابع متعدّدی بهره برده که بیش از همه، از کتاب تفسیر محمّد بن عبّاس معروف به ابن ماهیار بوده است. سند روایات حسین بن سعید که در تأویل الآیات از آنها یاد شده، با محمّد بن عبّاس شروع شده که نشان می‏دهد استرآبادی، این روایات را از کتاب او گرفته است. محمّد بن عبّاس، از معاصران کلینی است که آثار متعدّدی برای او شمرده‏اند. از جمله، کتابی با عنوان تفسیر کبیر به او نسبت داده شده که منبعی شناخته شده و مرجعی برای مفسّران بوده است.۱ او بسیاری از روایات کتابش را از استادش، احمد بن ادریس، دریافت نموده است.

طریق‏های هفتم، هشتم و نهم

این سه طریق، از اسناد آثار شیخ صدوق هستند که دو سند نخست، با طرق ایشان به کتاب‏های حسین بن سعید و سند آخر نیز با طریق پنجم شیخ طوسی به کتاب‏های حسین بن سعید مطابقت دارد.

در مجموع، نُه سند در روایات تفسیری حسین بن سعید وجود دارد که بارها تکرار شده‏اند. تشابه و تکرار از یک سو و مطابقت با طرق انتشار کتاب‏های حسین بن سعید از سوی دیگر، نشانگر آن است که این روایات به نقل از کتاب‏های حسین بن سعید بوده و این اسناد، طریق‏های دستیابی به کتاب‏های او هستند.

طرق نُه‏گانه، راه‏های دستیابی به ۳۳۱ روایت تفسیری از حسین بن سعید اهوازی هستند که

1.. ر.ک: الذريعة إلى تصانيف الشيعة: ج ۳ ص ۳۰۴ ش ۱۱۳۰ و ج ۴ ص ۲۴۱ ش ۱۱۷۹.

  • نام منبع :
    میراث تفسیری حسین بن سعید اهوازی
    سایر پدیدآورندگان :
    صدیقه سادات میردامادی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1399
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 1019
صفحه از 336
پرینت  ارسال به