89
میراث تفسیری حسین بن سعید اهوازی

از افرادی که ناقل کتاب‏های حسین بن سعید هستند و طرق کتاب‏های حسین به آنها منتهی می‏شود، نام برده۱ و تصریح کرده آنچه اصحاب به آن توجّه و تکیه داشته‏اند، طرق منتهی به احمد بن محمّد بن عیسی است.۲ ابن نوح در این نامه، هشت طریق به کتاب‏های حسین بن سعید برای نجاشی بیان می‏کند:

۱. أخبرنا أبو عبد اللّٰهالحسين بن عليّ بن سفيان البزوفري (في شعبان سنة اثنتين و خمسين و ثلاثمئة)، قال: حدّثنا أبو عليّ الأشعري أحمد بن إدريس بن أحمد القمّي، قال: حدّثنا أحمد بن محمّد بن عيسى، عن الحسين بن سعيد بكتبه الثلاثين كتابا.

۲. أخبرنا أبو عليّ أحمد بن محمّد بن يحيى العطّار القمّي، قال: حدّثنا أبي و عبد اللّٰهبن جعفر الحميري و سعد بن عبد اللّٰهجميعاً، عن أحمد بن محمّد بن عيسى.

۳. فقد حدّثنا أبو عبد اللّٰهمحمّد بن أحمد الصفوانی (سنة اثنتين و خمسين و ثلاثمئة بالبصرة)، قال: حدّثنا أبو جعفر محمّد بن جعفر بن بطة المؤدّب، قال: حدّثنا أحمد بن محمّد بن خالد البرقي، عن الحسين بن سعيد بكتبه جميعاً.

۴. و أخبرنا أبو جعفر محمّد بن عليّ بن أحمد بن هشام القمّي المجاور، قال: حدّثنا عليّ بن محمّد بن أبي القاسم ماجيلويه، عن جدّه أحمد بن محمّد بن خالد البرقي، عن الحسين بن سعيد بكتبه.

۵. فقد حدّثنا محمّد بن أحمد الصفواني، قال: حدّثنا ابن بطّة، عن الحسين بن الحسن بن أبان، و أنّه أخرج إليهم بخطّ الحسين بن سعيد، و أنّه كان ضيف أبيه، و مات بقم، فسمعه منه قبل موته.

۶. أخبرنا عليّ بن عيسى بن الحسين القمّي، وحدّثني محمّد بن عليّ بن الفضل بن

1.. «والذي سألت تعريفه من الطرق إلى كتب الحسين بن سعيد الأهوازي رضی الله عنه فقد روى عنه أبو جعفر أحمد بن محمّد بن عيسى الأشعري القمّي، و أبو جعفر أحمد بن محمّد بن خالد البرقي، و الحسين بن الحسن بن أبان، و أحمد بن محمّد بن الحسن بن السكن القرشي البردعي، و أبو العبّاس أحمد بن محمّد الدينوري» (رجال النجاشی: ص ۵۹).

2.. «ما عليه أصحابنا و المعوّل عليه ما رواه عنهما (ابنا سعید الأهوازی) أحمد بن محمّد بن عيسى» (رجال النجاشی: ص ۵۹).


میراث تفسیری حسین بن سعید اهوازی
88

کتاب الزهد، به شیوه موضوعی به گردآوری روایات پرداخته است. پاسخ این پرسش و نظیر آن، به علّت عدم دستیابی به ساختار اوّلیه کتاب، برای ما روشن نیست.

از سویی برای دستیابی دقیق به محتوای کتاب التفسیر و تعداد روایات آن، با مشکل رو به رو هستیم. هر چند با گام‏های یاد شده به وجود روایات گردآوری شده در کتاب‏های حسین بن سعید اطمینان نسبی حاصل می‏شود، ولی این امکان وجود دارد که برخی روایات اثر حاضر، مربوط به دیگر آثار حسین بن سعید باشد. از این رو، بازیابی دقیق میسّر نیست و ممکن است برخی روایات مجموعه حاضر، از جهت محتوا، با عناوین سایر کتاب‏های او نیز مناسبت داشته باشند. همچنین امکان دارد برخی روایات کتاب او در منابع موجود نقل نشده باشند.

طرق به کتاب التفسیر حسین بن سعید

همان گونه که بیان شد، عالمان بزرگ شیعه به کتاب‏های حسین بن سعید اهتمام و توجّه ویژه داشته‏اند‏ و با اعتماد بر مجموع کتاب‏های او، آنها را نقل نموده‏اند. بسیاری از این افراد که شاگرد حسین بن سعید بوده‏اند، نقش مهمّی در نشر احادیث وی داشته و از سی کتاب او به ما خبر داده‏اند. طرق شناخته شده کتاب‏های او نزد عالمان، به وسیله نجاشی و شیخ طوسی برای ما گزارش شده‏اند. همچنین شیخ صدوق و شیخ طوسی در مشیخه کتاب‏های حدیثی خود، به طرق نقل کتاب‏های حسین بن سعید اشاره‏ نموده‏اند:

الف - طرق نجاشی: نجاشی پس از نام بردن کتاب‏های حسین بن سعید، در مورد طرق نقل این کتاب‏ها و در واقع راه انتشار آنها چنین می‏گوید:

اصحاب ما این کتاب‏ها را از طرق مختلف و بسیاری نقل نموده‏اند، که برخی از این طرق را احمد بن علی بن نوح سيرافی برای من در جواب نامه‏ام نوشته است.۱

ابن نوح در این نامه طرق نقل کتاب‏های حسین بن سعید را ذکر نموده است. او ابتدا

1.. النجاشی، أحمد بن علی، پیشین، ص ۵۹: «أخبرنا بهذه الكتب غير واحد من أصحابنا من طرق مختلفة كثيرة، فمنها ما كتب إليّ به أبو العبّاس أحمد بن عليّ بن نوح السيرافي رحمه الله في جواب كتابي إليه» (؟؟؟).

  • نام منبع :
    میراث تفسیری حسین بن سعید اهوازی
    سایر پدیدآورندگان :
    صدیقه سادات میردامادی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1399
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 1199
صفحه از 336
پرینت  ارسال به