81
میراث تفسیری حسین بن سعید اهوازی

امام کاظم علیه السلام فرمود: «صفوان، حبّ ریاست ندارد».۱ او از اصحاب و ياران امام كاظم، امام رضا و امام جواد علیهم السلام است. وى در سال ۲۱۰ ق۲ در شهر مدينه از دنیا رفت. کتاب‏های زیادی چون کتب ثلاثینِ حسین بن سعید به او نسبت داده‏اند. او کتاب مسائلی از امام رضا علیه السلام دارد و به گفته ابن ندیم، كتاب التجارات، كتاب المحبّة و الوظائف، كتاب الآداب و كتاب بشارات المؤمن از اویند.۳ نجاشی، از کتاب‏های وی چنین یاد می‏کند: كتاب الوضوء، كتاب الصلاة، كتاب الصوم، كتاب الحجّ، كتاب الزكاة، كتاب النكاح، كتاب الطلاق، كتاب الفرائض، كتاب الوصايا، كتاب الشراء و البيع، كتاب العتق و التدبير و النوادر.۴ نام او با این عنوان در اسناد احادیث کتب اربعه حدود ۲۸۲۵۵ بار آمده ۶ و حسین بن سعید، ۱۶ روایت تفسیری از او نقل نموده است.

شش. قاسم بن محمّد جوهری: قاسم بن محمّد جوهرى، اهل کوفه و ساکن بغداد و دارای کتاب بوده است.۷ برخی علمای رجال، او را واقفی دانسته‏اند.۸ شيخ طوسی از وى در شمار اصحاب امام صادق و امام كاظم علیهم السلام ياد مى‏‏كند؛۹ امّا کشّی روایت می‏کند که وی امام صادق علیه السلام را ملاقات نكرده است۱۰ و نجاشى نيز او را تنها از راویان امام کاظم علیه السلام می‏داند.۱۱ نام او با عنوان «قاسم بن محمّد جوهری» در اسناد احادیث کتب اربعه حدود

1.. «الحسين بن سعيد، عن معمّر بن خلّاد، قال، قال أبو الحسن علیه السلام: ما ذِئبان ضارِيانِ في غَنَمٍ قَد غابَ عَنها رِعاؤُها بِأضَرَّ في دينِ المُسلِمِ مِن حُبِّ الرِّياسَةِ، ثمّ قال: لٰكِنَّ صَفوانُ لا يُحِبُّ الرِّياسَةَ» اختيار معرفة الرجال: (ج ۲ ص ۷۹۳ ش ۹۶۵).

2.. ر.ک: رجال النجاشی: ش ۵۲۴.

3.. ر.ک: الفهرست: ص ۱۴۶.

4.. ۱۶۴۴روایت با عنوان «صفوان» و ۱۱۸۱ روایت با عنوان «صفوان بن یحیی».

5.. ر.ک: معجم رجال الحدیث: ج ۱۰ ص ۱۴۱ رقم۵۹۳۲ و ج ۱۰ ص ۱۱۵ ش ۵۹۲۵.

6.. ر.ک: رجال النجاشی: ص ۳۱۵ ش ۸۶۲.

7.. ر.ک: اختيار معرفة الرجال: ج ۲ ص ۷۴۸ ش ۸۵۳ و رجال الطوسی: ص ۳۴۲ ش ۵۰۹۵.

8.. ر.ک: رجال الطوسی: ص ۲۷۳ ش ۳۹۴۶ و ص ۳۴۲ ش ۵۰۹۵.

9.. ر.ک: اختيار معرفة الرجال: ج ۲ ص ۷۴۸ ش ۸۵۳.


میراث تفسیری حسین بن سعید اهوازی
80

احادیث بدون سندی در آثار او ـ که چهل کتاب با نام «النوادر» است ـ یافت می‏شود.۱

محمّد بن ابی عمير ۹۴ کتاب به رشته تحریر در آورده است، از جمله: المغازی، كتاب الكفر و الإيمان، كتاب البداء، كتاب الاحتجاج فی الإمامة، كتاب الحجّ، كتاب فضائل الحجّ، كتاب المتعة، كتاب الاستطاعة، كتاب الملاحم، كتاب يوم و ليلة، كتاب الصلاة، كتاب مناسک الحجّ، كتاب الصيام، كتاب اختلاف الحديث، كتاب المعارف، كتاب التوحيد، كتاب النكاح، كتاب الطلاق، كتاب الرضاع، نوادر و مسائلی از امام رضا علیه السلام.۲ او در سال ۲۱۷ ق از دنیا رفت.۳ نام او در اسناد احادیث کتب اربعه حدود ۵۳۶۰۴ بار آمده۵ و ۲۸ روایت از احادیث تفسیری حسین بن سعید، به نقل از اوست.

پنج. صفوان بن يحيى: ابو محمّد صفوان بن يحيى بجلی بيّاع السابری، اهل كوفه و دارای منزلتی والا نزد امام رضا علیه السلام بوده است. نجاشی او را با وصف «ثقةٌ ثقةٌ، عينٌ» ستوده است و در باره او می‏گوید: «در عبادت و پارسایی، کسی به مرتبه او نمی‏رسد».۶ کشّی او را اَفقه اصحاب اجماع ‏خوانده۷ و در روایتی از حسین بن سعید نقل می‏کند که

1.. ر.ک: اختيار معرفة الرجال: ج ۲ ص ۸۵۴ - ۸۵۶.

2.. ر.ک: رجال النجاشی: ش ۸۸۷، الفهرست: ش ۶۱۷.

3.. ر.ک: رجال النجاشی: ش ۸۸۷.

4.. ۴۷۱۵ روایت با عنوان «ابن ابی عمیر» و ۶۴۵ روایت با عنوان «محمّد بن ابی عمیر».

5.. ر.ک: معجم رجال الحدیث: ج ۱۵ ص ۲۹۸ ش ۱۰۰۴۳ و ج ۲۳ ص ۱۱۳ ش ۱۵۰۲۷.

6..‏ رجال النجاشی: ص ۱۹۸ - ۱۹۷ ش ۵۲۴. شیخ طوسی نيز در بارۀ وى می‏نویسد: «صفوان بن يحيى در میان محدّثان، اَوثق اهل زمانش و عابدترینِ آنان بوده است. در هر روز و شب، صد و پنجاه رکعت نماز می‏خواند، سه ماه در سال را روزه می‏گرفت و در سال، سه مرتبه زکات مالش را پرداخت می‏نمود» (الفهرست: ص ۱۴۷ - ۱۴۵ ش ۳۵۶).

7.. اختيار معرفة الرجال: ج ۲ ص ۸۳۰.

  • نام منبع :
    میراث تفسیری حسین بن سعید اهوازی
    سایر پدیدآورندگان :
    صدیقه سادات میردامادی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1399
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 1263
صفحه از 336
پرینت  ارسال به