محدّثان قم به نصگرایی، همراه با ضوابط اخذ و نقل حدیث، و دقّت در پذیرش احادیث از راویان معتمد پایبند بودهاند و ظاهراً برقی به چنین آدابی در نقل حدیث پایبندی نشان نداده است. به همین دلیل، با مخالفت جدّی بزرگ قمیها رو به رو شده است.
ج - اندیشه غلو: محدّثان و راویان قم، به شدّت در مقابل نفوذ اندیشههای غالیانه و ادبیّات غلات به شهرشان مبارزه میکردند. به گزارش رجالیان، افراد فراوانی به اتّهام اندیشههای غالیان از این شهر اخراج شدند که البتّه در موارد بسیاری در تشخیص مصادیق غلو، تندروی صورت میگرفت. بر اساس برخی گزارشها، در دوران ریاست احمد بن محمّد بن عیسی بر حوزه شهر قم، مبارزه جدّی با افکار غالیانه صورت میگرفت، به گونهای که هر کس متّهم به غلو میگشت، از این شهر اخراج میشد.۱ بر همین اساس، افرادی چون سهل بن زیاد و محمّد بن علی بن ابراهیم، پس از آن که به غلو شهرت یافتند، از سوی احمد بن محمّد بن عیسی از قم اخراج شدند.۲
بر این اساس، شرط روایت و نقل آثار اهل بیت علیهم السلام در قم، بر این سه اصل استوار بوده است. پایبندی بزرگان مدرسه قم به این اصول، گاهی به افراط میانجامید، به گونهای که در بسیاری از موارد، از رفتارهای خود پشیمان میشدند و در صدد جبران بر میآمدند.۳ با این همه، فکر حاکم بر مدرسه قم، نصگرایی همراه با رعایت اصول درست علم رجال و علم حدیث است و آنان هر روایتی را با هر کیفیت و وضعی نمیپذیرفتند.۴
با وجود حاکمیت چنین افکاری بر مدرسه قم، بزرگان این شهر، از آثار حسین بن سعید به خوبی استقبال نمودند و با اهتمام آنان، تلاشهای حسین و برادرش در نگارش
1.. کشّی در بارۀ حسین بن عبید اللّٰه قمی که از اصحاب امام هادی علیه السلام به شمار آمده، مینویسد: «إنّ الحسين بن عبيد اللّٰه القمّي اُخرج من قم فی وقت كانوا يُخرجون منها من اتّهموه بالغلوّ» (اختیار معرفة الرجال: ج ۲ ص ۷۹۹ ش ۹۹۰).
2.. ر.ک: رجال النجاشی: ص ۱۸۵ ش ۴۹۰ و ص ۳۳۲ ش ۸۹۴.
3.. برای نمونه، ر.ک: شرح حال احمد بن محمّد بن خالد برقی و نیز محمّد بن اورمۀ قمی.
4.. ر.ک: «نگاهی به مکاتب حدیثی شیعه در سدههای اوّلیه» محمّدرضا جبّاری، شیعهشناسی(فصلنامه)، ش ۳ - ۴.