را طرح مسائلی دانسته که تحلیل آن از عقل‏های ایشان خارج است.^۱ رفته رفته عدّه زیادی از شیعیان به بدگویی از یونس پرداختند و بر او خرده می‏گرفتند.^۲ از همین رو، در مواردی، نامه‏هایی به محضر امامان علیهم السلام ارسال می‏شد و در مورد یونس و طرفداران اندیشه او استفتا می‏گردید.^۳ فضای مخالفت علیه افکار یونس به قدری گسترده و به اندازه‏ای افکار او نادرست انگاشته می‏‏شد که برخی در اقتدا به نماز او و همفکرانش تردید کردند.^۴

این داستان در باره هشام بن حکم نیز تکرار شده است. گروهی از مردم که در نتیجه اختلافات فکری میان اصحاب سرگردان بودند، به محضر امام جواد علیه السلام شرفیاب شدند و برای صحّت اقتدا به پیروان اندیشه هشام کسب تکلیف نمودند.^۵ گویا از دیدگاه ایشان، ممکن است پیروان این جریان، فاقد شرط عدالت برای نماز جماعت باشند و ایشان با طرح چنین اندیشه‏هایی از عدالت خارج شوند. از این جا می‏توان به عامل روگردانی راویان از محافل علمی طرفداران یونس و سؤال‏های ایشان از ائمّه علیهم السلام در باره گرفتن معارف دینی از او پی برد؛^۶ چرا که اگر راوی از عدالت خارج باشد، صلاحیت نشستن

سعید - که خود راوی معارف فراوانی در باره دانش امام و جایگاه بلند امام است -^۱ در باره یونس نقل می‏کند: زمانی که امام رضا علیه السلام به خراسان منتقل شد، یونس گفت: «چنانچه به اجبار یا با اختیار به این امر (ولایت‏عهدی) تن دهد، هدف انبیا نقض شده است».^۲ مراد او این است که چون هدف رسالت پیامبران مبارزه با طاغوت است، پذیرش ولایت‏عهدی از سوی امام علیه السلام با این هدف در تناقض است. بر اساس روایت دیگر، او به صراحت، پذیرش ولایت‏عهدی را طاغوت خوانده است.^۳ ظاهراً او در مورد عملکرد امام رضا علیه السلام، بر اساس تحلیل‏های عقلی داوری نموده و همین موجب رنجش و دوری برخی راویان از وی گردیده است. با توجّه به جایگاه بلند یونس در میان شیعیان و آثار ارزنده‏ای که از او به یادگار مانده است، برخی در صحّت چنین گزارش‏هایی تردید کرده و آنها را برساخته مخالفان یونس دانسته‏اند. حتّی اگر در صحّت چنین روایاتی تردید جدّی وجود داشته باشد و مضمون آنها را در باره یونس نپذیریم، باز هم می‏تواند سبب مخالفت با یونس باشد؛ زیرا وقتی چنین مضامینی در باره یونس روایت شود، نسبت به شخصیت او بدبینی درست خواهد شد.

سه. تحلیل‏های عقلانی فراتر از درک مردم: بر اساس برخی روایات، گاهی یونس از مخالفت و بدگویی بزرگان، نزد امام رضا علیه السلام شکایت برده و امام علیه السلام ضمن آرام ساختن او، عامل این مطلب