که در کلام امام علیه السلام ذکر شده، آمده است. در فصل ششم از کتاب سموئیل در عنوان « الأوّل فی الآية و خرق العادة فی رجوع التابوت» آمده است: زمانی که مشرکان این تابوت را از بنى اسرائيل ربودند، گرفتار بلا، مرگ و بیماری شدند. تصمیم گرفتند آن را باز گردانند و با پیگیری وضعیت آن بفهمند آیا سبب بلا و گرفتاری که از سوی خدا به ایشان رسیده، همین تابوت است. پس تصمیم گرفتند صندوق را در گاری گذاشته، به دو گاو شیرده قوی که یوغ بر آنها نبود، ببندند و آن دو را رها کنند. اگر آن دو گاو، به درستی راه پیمودند، معلوم می‏شود این امر خارق العاده که برای این دو گاو رخ داده، از نشانه‏های خداون۰د است که جایگاه و کرامت صندوق را بیان می‏کند. آن دو گاو به همراه گاری‏ای که به آنها بسته شده بود، بدون گم کردن راه و بی آن که راهبری داشته باشند)، در مسیر درست حرکت کردند تا این که صندوق را به سرزمین بنی اسرائیل رساندند.

ایشان در ادامه می‏نویسد:

به مقتضای آیه کریمه و روایت شریف، ملائکه به گونه‏ای خارق العاده، مأمور به حمل صندوق شدند و این کار را در ظاهر با تسخیر دو گاو انجام دادند.^۱

بنا بر این، عبارت «فی صورة البقرة»، بیان حالت ملائکه نیست و فقط شکل حمل را بیان می‏کند. در حقیقت، عملیات انتقال صندوق، کار فرشتگان است که برای انجام این کار، از ابزارهای حمل و نقل در عالم، یعنی گاوها استفاده نمودند. به همین دلیل، استناد حمل به فرشتگان صحیح است. به تعبیر دیگر، حمل صندوق به سوی بنی اسرائیل، در حقیقت، کار فرشتگان بود؛ ولی در ظاهر به وسیله دو گاو انجام گرفت.

۳. ردّ الشمس: حسين بن سعيد در روایتی به سند خود از جويرية بن مسهر نقل می‏کند که:

با امير مؤمنان على علیه السلام در سرزمین بابل^۲ همراه بوديم که وقت نماز عصر فرا رسید.

فرشتگان، روشن گردد. به راستی آیا مراد این است که فرشتگان و موجودات غیر مادّی، صندوق مادّی را بر دوش گرفته و از جایی به جای دیگر منتقل نموده‏اند؟ صاحب مجمع البیان، در باره مفهوم حمل فرشتگان، دو قول مطرح نموده که یکی از آنها با روایت امام باقر علیه السلام سازگار است:

دشمنان بنى اسرائيل وقتى بر آنان مسلّط شدند، آن صندوق را بردند و در بت‏خانه خويش گذاشتند. صبح كه رفتند، ديدند تمام بت‏هايشان واژگون شده است. با ديدن آن وضع، صندوق را از بت‏خانه بيرون بردند و در گوشه‏اى از شهر گذاردند؛ ولى گرفتارى‏هاى پى در پى و مختلف مانند ابتلا به وبا و بيمارى‏هاى ديگر و مرگ و ميرى كه در ميان آنان شيوع يافت، آنها را به اين فكر انداخت كه صندوق را به بنى اسرائيل باز گردانند. از این رو، آن را روى چرخى قرار دادند و به دو گاو بستند. در اين هنگام، فرشتگان آن را راندند و به بنى اسرائيل رسانيدند. بنا بر اين، معناى حمل ملائكه اين است كه آنها با راندن گاوها، صندوق را به مقصد رساندند، همان طور كه وقتى كسى بگويد اثاث خود را به مکّه حمل کردم، معنايش اين است که سبب حمل آنها به مکّه خودم بود (نه این که آنها را به دوش گرفتم و بردم).^۱

بر اساس این قول، مراد از حدیث شریف، این نیست که فرشتگان به شکل گاو در آمدند و صندوق را بر پشت خود حمل کردند؛ بلکه آنها با تسخیر دو گاو، هدایت آن دو را به دست گرفته و صندوق را به مقصد رساندند. در واقع، فرشتگان فقط سبب حمل بوده‏اند و با تصرّف در اجزای عالم، زمینه جا‏به‏جایی صندوق به وسیله دو گاو را فراهم آورده‏اند. به بیان دیگر، جا‏به‏جایی صندوق به وسیله فرشتگان، ممکن است به صورت‏ها و شکل‏های مختلف انجام شود که یکی از آنها، جابه‏جایی به وسیله گاوهاست.

علّامه بلاغی در تفسیر آلاء الرحمن، ضمن نقل روایت امام باقر علیه السلام، در تحلیل آن به برخی نقل‏های موجود در کتاب‏های یهودیان استناد نموده، می‏نویسد:

بر فرض صدور این روایت از جانب امام باقر علیه السلام، در کتب یهود صورتی از حقیقتی