303
میراث تفسیری حسین بن سعید اهوازی

آن [چيزى كه آن را فرا مى‏خواندند] علی بن ابی طالب است، زمانی که جایگاه او در نزد خداوند را ببیند، به خاطر آنچه در باره ولایتش کوتاهی کردند، دستانشان را به دهان می‏گزند.

این آیه در باره کافران است که پیوسته تقاضا می‏کردند قیامت واقع شود؛ ولی زمانی که نشانه‏های عذاب را از نزدیک می‏بینند، چهره‏هایشان از ترس سیاه می‏شود. بدون تردید، مورد آیه قیامت و رستاخیز است که بر مقام امیر مؤمنان علیه السلام تطبیق داده شده است.

همچنین در روایت دیگری از امام کاظم علیه السلام نقل می‏کند که در پاسخ سؤال در باره آیه (ذلِكَ بِأَنَّهُ كانَتْ تَأْتيهِمْ رُسُلُهُمْ بِالْبَيِّناتِ) فرمود:

۰.البَيِّناتُ هُمُ الأَئِمَّةُ علیهم السلام.۱

دلایل آشکار، ائمّه علیهم السلام هستند.

و - بیان مستند قرآنی احکام و امور معرفتی

در میان احادیث تفسیری اهل بیت علیهم السلام، روایاتی وجود دارند که پس از بیان حکم، مستند قرآنی آن بیان می‏شود. در این گونه روایی، به صورت غیر صریح، زمینه فهم صحیح از آیه فراهم می‏آید؛ زیرا می‏توان از همسویی آیه با حکمی که برای آن به آیه استناد شده، به مدلول صحیح آیه و شیوه تطبیق آن بر احکام ره‏نمون ‏شد. این گونه روایی، در فهم و تبیین آیات مؤثّر است و می‏توان از آن در گونه مفهوم‏‏شناسی آیه یاد کرد. در عین حال، چون در چنین روایاتی، به صراحت به بیان مفهوم آیات پرداخته نشده است، آنها را به صورت مستقل ذکر می‏کنیم. در نگاه نخست به نظر می‏آید چنین روایاتی، در پی تبیین آیه نیستند؛ ولی با دقّت در آنها، فرصت و زمینه مناسبی برای فهم معنا و مقصود آیه مورد استناد ایجاد می‏شود.

در این روش، گاه معصوم پس از بیان مطلب، عبارت‏هایی همچون «فإنّ اللّٰه عز و جل يقول»، «أما يقرؤون القرآن»، «أما سمعت اللّٰه عز و جل يقول» آورده و سپس به آیات قرآن

1.. تفسیر القمی: ج ۲ ص ۳۷۲.


میراث تفسیری حسین بن سعید اهوازی
302

معرّفی می‏نماید. در تفسیر فرات، روایاتی از این دست، فراوان به چشم می‏خورند. حسین بن سعید نیز با استناد به اهل بیت علیهم السلام، اخبار زیادی را در تطبیق آیات قرآن بر ایشان یا دشمنانشان نقل نموده است. فیض کاشانی رحمه الله در بیان سرِّ این دست روایات، معتقد است پیامبر خاتم و اوصیای ایشان، جامع كمالات و مقامات سایر انبيا و اوصيا هستند و این مطلب، دلیل تطبیق بسیاری از آیات بر ایشان است.۱ از حسین بن سعید بیش از ۷۰ روایت در تطبیق آیات قرآن بر مصادیق فرا نزولی نقل شده است۲ که به عنوان نمونه می‏توان به موارد زیر اشاره نمود:

حسین بن سعید نقل می‏کند که امام باقر علیه السلام در باره آیه (قُل هَلْ يَسْتَوِي الَّذينَ يَعْلَمُونَ وَالَّذينَ لا يَعْلَمُونَ إِنَّما يَتَذَكَّرُ أُولُوا الْأَلْبابِ)۳ ‏فرمود:

۰.نَحنُ الَّذينَ نَعلَمُ، و عَدُوُّنا الَّذينَ لا يَعلَمونَ، و شيعَتُنا أولو الأَلبابِ.۴

ما [اهل بیت]، کسانی هستیم كه داراى علميم و دشمنان ما بدون ‏علمند و شيعيان ما صاحبان خِرد‏ند.

طبق نقل او، امام صادق علیه السلام در پاسخ سؤال از آیه (فَلَمَّا رَأَوْهُ زُلْفَةً سيئَتْ وُجُوهُ الَّذينَ كَفَرُوا وَقيلَ هذَا الَّذي كُنْتُمْ بِهِ تَدَّعُونَ) فرمود:

۰.ذلِكَ عَلِيُّ بنُ أبي طالِبٍ علیه السلام؛ إذا رَأَوا مَنزِلَتَهُ و مَكانَهُ مِنَ اللّٰهِ أكَلوا أكُفَّهُم عَلىٰ ما فَرَّطوا في وَلايَتِهِ.۵

1.. ر.ک: التفسیر الصافی: ج ‏۱ ص ۲۶.

2.. ر.ک: فصل سوم: رقم ۲، ۹، ۱۶، ۱۷، ۳۲، ۴۱، ۴۶، ۴۷، ۴۸، ۴۹، ۵۰، ۵۵، ۶۵، ۶۶، ۷۸، ۸۱، ۸۸، ۸۹، ۹۸، ۹۹، ۱۲۷، ۱۳۷، ۱۵۰، ۱۵۱، ۱۵۴، ۱۵۵، ۱۵۶، ۱۵۷، ۱۵۸، ۱۵۹، ۱۶۲، ۱۶۷، ۱۷۶، ۱۸۶، ۱۹۶، ۲۰۴، ۲۰۹، ۲۱۱، ۲۱۲، ۲۱۷، ۲۲۰، ۲۳۳، ۲۳۴، ۲۳۵، ۲۳۶، ۲۳۷، ۲۴۱، ۲۴۶، ۲۴۷، ۲۴۹، ۲۵۱، ۲۵۲، ۲۵۳، ۲۵۴، ۲۵۵، ۲۵۶، ۲۵۹، ۲۶۳، ۲۶۴، ۲۶۵، ۲۶۶، ۲۷۴، ۲۷۷، ۲۸۱، ۲۸۸، ۳۰۱، ۳۰۲، ۳۰۶، ۳۰۷، ۳۱۵، ۳۱۶، ۳۱۸، ۳۱۹.

3.. زمر: آیۀ ۹.

4.. بصائر الدرجات: ص ۷۴ ح ۱، الکافی: ج ۱ ص ۲۱۲ ح ۲.

5.. تفسیر فرات الکوفی: ص ۴۹۳ ح ۶۴۴.

  • نام منبع :
    میراث تفسیری حسین بن سعید اهوازی
    سایر پدیدآورندگان :
    صدیقه سادات میردامادی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1399
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 1278
صفحه از 336
پرینت  ارسال به