قرآن به قرآن، کفر معرّفی شده است:

۰.ما ضَرَبَ رَجُلٌ القُرآنَ بَعضَهُ بِبَعضٍ إلّا كَفَرَ.^۱

هيچ كس بعضى از قرآن را به بعضى ديگرش نمى‏زند، مگر آن كه كافر مى‏شود.

شیخ صدوق از استادش، محمّد بن حسن بن ولید، نقل نموده که در تفسیر این حدیث چنین گفته است:

۰.هُوَ أن تُجيبَ الرَّجُلَ في تَفسيرِ آيَةٍ بِتَفسيِر آيَةٍ اُخرىٰ.^۲

[مراد این است که] در پاسخ کسی در باره تفسیر آیه‏ای، تفسیر آیه دیگری را بیان کنی.

علّامه طباطبایی، پاسخ ابن ولید را دو پهلو و مبهم دانسته و معتقد است:

اگر مراد ایشان روشی باشد که اهل علم گاهی در مناظرات خود، به کار می‏برند و یک آیه را به جنگ با آیه دیگری می‏اندازند و آن گاه با تمسّک به یکی، دیگری را تأویل می‏کنند، حرف ایشان درست است و چنین کاری کفر است؛ ولی چنانچه مقصود ایشان استفاده معنای آیه از آیات دیگر و یا شاهد گرفتن از آیات دیگر برای آیه مورد نظر باشد، سخنی باطل است.^۳

به بیان دیگر، مراد از روایت ضرب القرآن، تفسیر آیه به کمک آیات دیگر یا تفسیر قرآن به قرآن نیست؛ بلکه مراد به هم آمیختن آیات از نظر جایگاهی است که معانی آیات دارند و بر هم زدن ترتیب مقاصد آیات است، به گونه‏ای که محكم را متشابه و متشابه را محكم بدانند يا خطاهايى از اين قبيل انجام دهند.^۴ در حقیقت، آنچه در این روایت، در باره شیوه تعامل با قرآن، از آن نهی شده، استفاده از آیه‏ای برای آیه‏ای به قصد جدال، نزاع و پیدا کردن معارض میان آیات است، نه استفاده از آیه‏ای برای فهم معنای آیه دیگر. برای نمونه سیوطی در الدرّ المنثور روایت می‏کند که پیامبر صلی الله علیه و اله خطاب به مردمی که خودسرانه قرآن را تفسير مى‏كردند، فرمود:

كُنتَ جُنُباً و إن كانَتِ المَرأَةُ لا تُصَلّي، وسائِرُ القُرآنِ أنتَ فيهِ بِالخِيار؛ إن شِئتَ سَجَدتَ و إن شِئتَ لَم تَسجُد. ^۱

اگر از عزائم چهارگانه چیزی خوانده شد و تو شنیدی، سجده نما، حتّی اگر وضو نداشتی یا جُنُب بودی و حتّی زنی که نماز نمی‏خواند، و در سایر آیات قرآن، مختاری که سجده نمایی یا نه.

د - روش‏ فهم و بهره‏گیری از قرآن

از نکات مورد تأکید در روایات اهل بیت علیهم السلام، بهره‏گیری از روش‏های صحیح برای فهم قرآن است. در شماری از روایات به آموزش روش‏های صحیح و هشدار از برداشت‏ها و تعامل نادرست با قرآن پرداخته شده است. حسین بن سعید از امام صادق علیه السلام نقل می‏کند که ایشان فرمود:

۰.عَلَيكُم بِالقُرآنِ فَتَعَلَّموهُ، فَإِنَّ مِنَ النّاسِ مَن يَتَعَلَّمُ القُرآنَ لِيُقالَ: فُلانٌ قارِئٌ، و مِنهُم مَن يَتَعَلَّمُهُ فَيَطلُبُ بِهِ الصَّوتَ فَيُقالُ: فُلانٌ حَسَنُ الصَّوتُ، و لَيسَ في ذٰلِكَ خَيرٌ، و مِنهُم مَن يَتَعَلَّمُهُ فَيقومُ بِهِ في لَيلِهِ و نَهارِهِ لا يُبالي مَن عَلِمَ ذٰلِكَ و مَن لَم يَعلَمُه.^۲

بر شما باد توجّه به قرآن و فراگیری آن! برخی از مردم قرآن را فرا می‏گيرند برای اين كه بگويند: فلان کس قاری است. برخی آن را می‏آموزند تا با صدای خوش بخوانند و مردم بگويند: فلان کس صوت خوشی دارد. در اينها خيری نيست [و كارشان ارزشی ندارد]. برخی هم قرآن را فرا می‏گيرند و شب و روزشان را با آن به سر می‏برند و اهمّيتی نمی‏دهند كه كسی اين مطلب را می‏داند يا نمی‏داند.

از نگاه اهل بیت علیهم السلام، استفاده ناصواب از آیات قرآن، به کج‏فهمی از آیات می‏انجامد و باید از آن پرهیز شود. یکی از مسائلی که گونه‏ای تعامل نادرست با قرآن به شمار می‏آید، مسئله ضرب قرآن به قرآن است که در کلام اهل بیت علیهم السلام از آن نهی شده است. در روایتی که حسین بن سعید به سند خود آن را از امام صادق علیه السلام نقل کرده، پیامد ضرب