101
میراث تفسیری حسین بن سعید اهوازی

بن سعید باشد، که در کتاب‏های فهرست به آن اشاره نشده است.

همچنین سند چهار روایت با طرق نقل کتاب‏های حسین بن سعید قابل تطبیق است: سند روایت شماره بیست و چهار با طریق اوّل ابن نوح، سند روایت‏های یازده و نوزده، با طریق دوم شیخ طوسی، و سند روایت سی و سه با طریق پنجم او به کتاب‏های حسین بن سعید مشابهت دارند. سه روایت۱ نیز در کتاب تهذیب الأحکام آمده‏اند که چون سند با نام حسین بن سعید آغاز نشده است، نمی‏توان سند را با طرق شیخ طوسی به کتاب‏های حسین بن سعید، از تعلیق خارج ساخت.

راوی شش روایت،۲ علی بن مهزیار اهوازی است که در اهواز با حسین بن سعید نشست و برخاست داشته است. شیخ طوسی در الفهرست از احمد بن ابی‏ عبد اللّٰهبرقی، نقل می‏کند که علی بن مهزیار اهوازی آثار حسین بن سعید را گرفته و بر آنها مطالبی افزوده است.۳ بر این اساس بعید نیست علی بن مهزیار، روایات حسین بن سعید را از آثار او بر گرفته باشد. شش روایت۴ نیز به وسیله محمّد بن عیسی بن عبید - که نجاشی او را ثقه و دارای تصانیف نیکو می‏خواند - گزارش شده است.۵ با این که نام او در طریق نقل بسیاری از کتاب‏های اصحاب به چشم می‏خورد،۶ نام او در طرق نقل کتاب‏های حسین بن سعید نیست. هشت روایت نیز از سایر افراد روایت شده که سه مورد را احمد بن حسین، فرزند حسین بن سعید، گزارش نموده است.

در نمودار زیر به منابع این ۳۸ روایت اشاره شده است:

1.. ر.ک: بخش ملحقات ۱: ش ۲، ۷ و ۱۲.

2.. ر.ک: بخش ملحقات ۱: ش ۸، ۱۳، ۱۶، ۲۸، ۳۳ و ۳۷.

3.. ر.ک: الفهرست: ص ۱۵۲ ش ۳۷۹.

4.. ر.ک: بخش ملحقات: ش ۱، ۳ ـ ۴، ۱۴، ۲۶ و ۳۰.

5.. ر.ک: رجال النجاشی: ص ۳۳۳ ش ۸۹۶.

6.. برخی از کتاب‏هایی که بنا بر نقل نجاشی، محمّد بن عیسی بن عبید در طریق نقل آنها قرار دارد، عبارت‏ اند از: کتاب زکریّا بن محمّد، کتاب زید زرّاد، کتاب سعدان بن مسلم، کتاب طاهر بن حاتم، کتاب عبد اللّٰهبن عبد الرحمان، کتاب عبد اللّٰهبن محمّد بن حصین.


میراث تفسیری حسین بن سعید اهوازی
100

روایات تفسیری

افزون بر آنچه گذشت، از حسین بن سعید، روایات تفسیری دیگری نیز در منابع روایی موجودند که در انتساب آنها به کتاب التفسیر حسین بن سعید، تردید است. به همین دلیل، از مجموع این روایات در پایان مجموعه بازیابی شده، با عنوان روایات تفسیر، در دو بخش یاد می‏کنیم:

یک. طرق مفرد یا غریب و روایات مرسل

۳۸ روایت تفسیری از حسین بن سعید گردآوری شده‏اند، که به دلیل مفرد یا غریب بودن طریق یا مرسل بودن سند، طریق نقلشان به کتاب‏های حسین بن سعید احراز نمی‏شود و ممکن است به صورت شفاهی از وی نقل شده باشند. از آن جا که سند این روایات، تکرار نشده و در صورت تکرار، با طرق نقل کتاب‏های حسین بن سعید، مطابق نیست، آنها را از تفسیرِ بازیابی شده جدا و در قسمت ملحقات شماره یک گزارش می‏کنیم.

شش روایت از این مجموعه مرسل هستند۱ که به خاطر ارسال سند، امکان ردیابی آنها در کتاب‏های اوّلیه حدیث شیعه و بازیابی طریق صاحب کتاب به آثار حسین بن سعید وجود ندارد. از این تعداد، دو روایت مربوط به تفسیر العیّاشی، دو روایت مربوط به تفسیر مجمع البیان و دو روایت مربوط به کتاب قبس من کتاب غیاث سلطان الوری اثر رضی الدین علی بن موسی بن طاووس است.

سیزده روایت به وسیله احمد بن محمّد بن عیسی روایت شده است. او مهم‏ترین ناشر کتاب‏های حسین بن سعید اهوازی به شمار می‏آید و غالب روایات حسین بن سعید، از طریق او گزارش شده‏اند. از این تعداد، سند شش روایت۲ در زنجیره «محمّد بن مسعود العیّاشی، عن محمّد بن نصیر، عن أحمد بن محمّد بن عیسی، عن حسین بن سعید» مشترک است. بعید نیست این سند، طریق دستیابی عیّاشی به کتاب‏های حسین

1.. ر.ک: بخش ملحقات ۱: ش ۵ ـ ۶، ۱۵، ۲۲، ۲۸ و ۳۴.

2.. ر.ک: بخش ملحقات ۱: ش ۱۰، ۱۷ ـ ۱۸، ۲۰، ۲۶ و ۳۸.

  • نام منبع :
    میراث تفسیری حسین بن سعید اهوازی
    سایر پدیدآورندگان :
    صدیقه سادات میردامادی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1399
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 1371
صفحه از 336
پرینت  ارسال به