از سوی دیگر، با وجود تصریح منابع رجالی به مشارکت دو برادر در تصنیف این کتب و نیز مشارکت هر دو برادر در جمیع مشایخ،۱ این کتابها به نام حسین شهرت یافته است. چنانچه این کتابها در کوفه به نگارش درآمده بود، حسن نیز در انتشار آنها در کوفه یا اهواز سهیم بود و کتابها به نام او نیز شهرت مییافت. از این رو به احتمال زیاد، نگارش این مجموعه در کوفه نبوده و دو برادر در شهر اهواز به این مهم توفیق یافتهاند.
بر اساس این شواهد، دو برادر در حوزه عراق، به فراگیری معارف و سماع حدیث پرداخته و با توشهای سرشار از معارف اهل بیت علیهم السلام به اهواز هجرت کردهاند. در آن جا پس از تکمیل داشتههای خود، با شیوهای نو، به نگارش فقه اهل بیت علیهم السلام پرداخته و اندوختههای خود را تصنیف کردهاند. به این ترتیب، زمینه انتقال تراث کوفه به حوزه قم، در این شهر فراهم آمد، گرچه این مأموریت به وسیله حسین به پایان رسید و او با مهاجرت به قم، حجم گستردهای از معارف اهل بیت علیهم السلام را به آن جا منتقل نمود.
اندیشهشناسی
دوران تحصیل حسین بن سعید در حوزههای عراق بویژه حوزه کوفه سپری شده است. اهمیّت این دوران، از آن جهت است که از نظر زمانی، پس از تلاشهای گسترده صادقین علیهما السلام و عصر طلایی حدیث شیعه بوده است. بیشتر کسانی که در آن روزگار بر مسند استادی حدیث تکیه داشتند، از مشاهیر فقه، کلام و حدیث شیعه در دوران حضور ائمّه علیهم السلام به شمار میآیند. به همین جهت، مباحث علمی، رشد کمّی و کیفی چشمگیری داشتهاند. از یک سو به دلیل فراهم بودن زمینه مناسب، گستره معارف شیعی، رشد فزایندهای به خود گرفته و معارف الهی در زمینههای گوناگون فقهی و اخلاقی از سوی اهل بیت علیهم السلام در اختیار راویان نهاده شده بود و از سوی دیگر با رشد شناخت و معرفت، معارف بلند اعتقادی از سوی راویان در برخی محافل طرح میگردید.
در پی این جنبش، تحوّل مهمّی در محافل علمی صورت گرفت. تا پیش از این،
