271
میراث تفسیری حسین بن سعید اهوازی

نیست، رأی همسو با آن را به عنوان یکی از آرای تفسیری در ذیل آیه گزارش نموده است. برای نمونه حسین بن سعید ذیل آیه (خُذُوا زينَتَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِدٍ)۱ نقل می‏کند که منظور از بر گرفتن زینت در هر نمازی، در عیدَین و روز جمعه‏ است.۲ طبرسی نیز به این تفسیر، به عنوان یکی از وجوه، در ذیل این آیه اشاره نموده است.۳

در روایتی دیگر، حسین بن سعید، از امام صادق علیه السلام نقل می‏کند که در باره واژه «تضرع» در آیه (‏فَمَا اسْتَكانُوا لِرَبِّهِمْ وَما يَتَضَرَّعُونَ)۴ فرمود: تضرّع، بلند کردن دست‏هاست.۵ طبرسی نیز با نقل روایتی به این مضمون، واژه «تضرّع» در آیه را به معنای بلند كردن دست هنگام نماز دانسته است.۶

بر اساس مقایسه انجام شده، آرای تفسیری نقل شده در تفسیر مجمع البیان، در موارد فراوانی با نظرات تفسیری مطرح شده در تفسیر حسین بن سعید، سازگاری دارند. این میزان همسویی، با در نظر گرفتن تعداد روایات تفسیری حسین بن سعید، قابل توجّه است.

ج - تفاسیر قرآن به قرآن

از مهم‏ترين تفاسير متأخّر، که با روش قرآن به قرآن سامان یافته، تفسیر المیزان، اثر گران‏سنگ علّامه طباطبایی است که در نوع خود كم‏نظير است. علّامه طباطبايی روش قرآن به قرآن را به عنوان مبنای اساسی و پايه اصلی تفسير خود قرار داده و در عين حال، از جایگاه ارزشمند سنّت و روايات در تفسير آیات چشم‏‏پوشی نکرده است. ایشان معمولاً در پایان هر بحث تفسیری، به بررسی روایات تفسیری مربوط می‏پردازد و بحثی را با عنوان «بحث روایی» سامان می‏دهد. ایشان در مقدّمه المیزان در باره بهره‏گیری از روایات در اين تفسير، چنین می‏نگارد:

1.. اعراف: آیۀ ۳۱.

2..ر.ک: الکافی: ج ۳ ص ۴۲۴ ح ۸.

3.. ر.ک: مجمع البیان فی تفسیر القرآن: ج‏۴ ص ۲۴۴.

4.. مؤمنون: آیۀ ۷۶.

5.. ر.ک: معانی الأخبار: ص ۳۶۹ ح ۱.

6.. ر.ک: مجمع البیان فی تفسیر القرآن: ج ‏۷ ص ۲۰۲.


میراث تفسیری حسین بن سعید اهوازی
270

مطابق با مضمون این روایت است.۱

۲. مجمع البیان: تفسیر مجمع البیان، یكى از مهم‏ترین و ارجمندترین تفاسیر جهان اسلام است كه اندیشمندان به آن توجّه و از آن به عنوان یكى از منابع تفسیر یاد كرده‏اند كه با الگوى مناسب و ثابت، تنظیم شده است. با توجّه به جایگاه علمی مؤلّف در عرصه تفسیر و عنایتش به وجوهی که از اهل بیت علیهم السلام در تفسیر آیات بیان شده‏اند، این کتاب، معیار مناسبی برای ارزیابی تفسیر حسین بن سعید است. بررسی همسویی آرای طبرسی با روایات تفسیری حسین بن سعید، نشان می‏دهد مضمون شمار فراوانی از روایات حسین بن سعید در این تفسیر آمده است.

نگارنده در جستجوی خود، به دوازده روایت در تفسیر مجمع البیان دست یافت که مطابقت عینی با روایات حسین بن سعید دارند و در برخی موارد به نقل از خود او هستند. از سویی، نزدیک به یکصد و سی مورد از آرای تفسیری و روایات موجود در تفسیر مجمع البیان را همسو و هم‏مضمون با روایات تفسیری حسین بن سعید در باره آن آیات یافت.۲ با این که در مواردی، نظر برگزیده مؤلّف، همسو با تفسیر حسین بن سعید

1.. ر.ک: التبيان فى تفسير القرآن: ج‏۱۰ ص ۳۱۶.

2.. ر.ک: بقره: آیۀ ۱۴۳، ۱۸۷ - ۱۸۸، ۱۹۶، ۲۰۸، ۲۳۳، ۲۳۸، ۲۴۸، ۲۷۱، ۲۸۲ - ۲۸۳ و ۲۸۶؛ آل عمران: آیۀ ۷، ۵۹، ۶۱، ۹۷، ۱۴۳ - ۱۴۴؛ نساء: آیۀ ۳۱، ۴۳، ۵۸ - ۵۹، ۶۵، ۱۰۳، ۱۴۲ - ۱۴۳؛ مائده: آیۀ ۱، ۳ - ۴، ۶، ۳۸، ۵۴ - ۵۵، ۶۸ و ۹۶؛ انعام: آیۀ ۵۹، ۹۳ و ۱۲۱؛ اعراف: آیۀ ۳۱ و ۴۶؛ انفال: آیۀ ۱، ۳۵ و ۷۵؛ توبه: آیۀ ۱۰۵ و ۱۱۹؛ یونس: آیۀ ۹۴؛ هود: آیۀ ۱۷ و ۱۱۴؛ یوسف: آیۀ ۷۰؛ رعد: آیۀ ۷ - ۸، ۲۹ و ۴۳؛ ابراهیم: آیۀ ۲۴ و ۲۷؛ نحل: آیۀ ۴۳ و ۹۰؛ اسراء: آیۀ ۴۴، ۷۱، ۷۸ و ۸۵؛ کهف: آیۀ ۱۱۰؛ مریم: آیۀ ۲۶؛ طه: آیۀ ۸۱ - ۸۲؛ انبیا: آیۀ ۳۰ و ۱۰۵؛ حج: آیۀ ۲۷ - ۳۰ و ۴۱؛ مؤمنون: آیۀ ۷۶؛ نور: آیۀ ۲، ۵، ۳۱، ۳۳، ۳۶ و ۵۸؛ شعرا: آیۀ ۲۱۸ و ۲۱۹؛ نمل: آیۀ ۸۲ - ۸۳، ۸۹ و ۹۰؛ قصص: آیۀ ۱ - ۶؛ عنکبوت: آیۀ ۴۹؛ روم: آیۀ ۳۸ - ۳۹ و ۴۲؛ لقمان: آیۀ ۶؛ سجده: آیۀ ۱۸؛ احزاب: آیۀ ۳۳، ۴۱ و ۵۳؛ فاطر: آیۀ ۳۲؛ زمر: آیۀ ۵۶؛ غافر: آیۀ ۶۰؛ شورا: آیۀ ۲۳ و ۵۲؛ زخرف: آیۀ ۲۸، ۴۴ - ۴۵، ۵۷ و ۵۹؛ دخان: آیۀ ۴؛ ق: آیۀ ۲۴؛ الرحمن: آیۀ ۱۹ - ۲۲؛ واقعه: آیۀ ۱۰، ۱۳ - ۱۴؛ جمعه: آیۀ ۱۱؛ تحریم: آیۀ ۱، ۴ و ۶؛ ملک: آیۀ ۲۷؛ قلم: آیۀ ۴ - ۶ و ۴۳؛ معارج: آیۀ ۲۴ - ۲۵؛ جن: آیۀ ۳؛ مدّثّر: آیۀ ۳۹؛ انسان: آیۀ ۸ - ۲۲؛ نبأ: آیۀ ۲۳ - ۲۵؛ نازعات: آیۀ ۳۰؛ بروج: آیۀ ۲ - ۳؛ غاشیه: آیۀ ۳ - ۷؛ ضحی: آیۀ ۴ - ۸؛ شرح: آیۀ ۱ - ۸؛ قدر: آیۀ ۱؛ عادیات: آیۀ ۱.

  • نام منبع :
    میراث تفسیری حسین بن سعید اهوازی
    سایر پدیدآورندگان :
    صدیقه سادات میردامادی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1399
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 1415
صفحه از 336
پرینت  ارسال به