انجام آنها در برابر خداوند مسئول است.

با این ویژگی، مسئولیت‏پذیری اجتماعی قرآنی بزرگ‎ترین ضمانت اجرایی را پیدا می‏کند و از عمق نفوذ بیشتری برخوردار است و افراد جامعه را مسئولیت‏پذیرتر می‏گرداند؛ چراکه مسئولیت‏پذیری اجتماعی دیگر متکی به فشار قانون، جامعه، مؤسسات و دیگر عوامل بیرونی نیست، بلکه متکی به نیرو و اعتقادی درونی است.

مشکلی که دنیای غرب برای مسئولیت‏پذیری دارد، ضمانت اجرایی آن است. آنان عمدتاً بر قانون و فشار افکار عمومی تأکید می‏کنند؛ اما این ابزارها از کارآمدی لازم برخوردار نیست؛ چراکه بردن همه عرصه‏های مسئولیت‏های اجتماعی تحت قانون مشکل و چه بسا ناممکن است. همچنین قانون قابل دور زدن است و از دیگر سو مقابله با قانون‏شکنی یا سد کردن راه‏های فرار نیز هزینه‏بردار است. در عرصه افکار عمومی نیز، اولا تمرکز افکار عمومی در همه موارد ایجاد نخواهد شود و ثانیا می‏توان افکار عمومی را فریب داد.

ج - اهمیت مسئولیت‏پذیری اجتماعی از نگاه قرآن

در اهمیت مسئولیت‏پذیری تردیدی نیست و برکاتی که افراد و جوامع از سوی فعالان اجتماعی در سراسر دنیا دریافت می‏کنند اهمیت و جایگاه مسئولیت‏پذیری اجتماعی را برای همگان روشن کرده است. با این همه از نگاه وحیانی اهمیت مسئولیت‏پذیری اجتماعی به شکل عام و مساق به شکل خاص، برخاسته از واقعیت‏هایی در این رابطه است که بخشی از آنها در بررسی شاخص‏های مساق گذشت.

این واقعیت‏ها از سویی به کارکردهای فردی و اجتماعی مسئولیت‏پذیری اجتماعی منتهی می‏شود و از سوی دیگر به جایگاه قرآنی این مقوله باز می‏گردد که مهم‏ترین آنها عبارت‏اند از:

۱. ترک مساق برابر با هدر دادن خود

مسئولیت‏پذیری اجتماعی عرصه گسترده‏ای از تجربیات دارای نتایج بسیار جذاب و شیرینی را در برابر افراد جامعه می‏گشاید. این تجربیات افزون بر ثمرات مستقیم برای جامعه، می‏تواند کارآمدی و قابلیت فردی را نیز به میزان غیرقابل تصوری افزایش دهد و در نتیجهٔ آن،

تا کمک نوع‏دوستانهٔ مطلوب و معیار را گوشزد کند. خداوند می‏فرماید: (يَا أَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوا أَنفِقُوا مِن طَيِّبَاتِ مَا كَسَبْتُمْ وَمِمَّا أَخْرَجْنَا لَكُم مِّنَ ٱلْأَرْضِ وَلَا تَيَمَّمُوا ٱلْخَبِيثَ مِنْهُ تُنفِقُونَ وَلَسْتُم بِٔاخِذِيهِ إِلَّا أَن تُغْمِضُوا فِيهِ؛^۱ ای کسانی که ایمان آورده‏اید، از چیزهای پاکیزه‏ای که به دست آورده‏اید، و از آنچه برای شما از زمین برآورده‏ایم، انفاق کنید، و در پی ناپاک آن نروید که [از آن] انفاق نمایید، درحالی‎که آن را [اگر به خودتان می‏دادند] جز با چشم‏پوشی [و بی‏میلی] نسبت به آن، نمی‏گرفتید).

۱۴. بازگشت مسئولیت‏های اجتماعی به مسئولیت در برابر خداوند

از نگاه وحیانی، حیات پرمحدودیت دنیوی مقدمهٔ حیات واقعی و ابدی انسان است و این دنیا بستری است برای شکوفایی استعدادها، کسب کمالات و رفع نواقص، تا طعم شیرین حیات واقعی را در جهانی دیگر بچشد؛ اما ازآنجاکه بشر دارای اختیار است، باید پاسخگوی تمامی رفتارهای خود در مسیر حیات موقتی خویش باشد. در راس همهٔ کسانی که بشر باید پاسخ‎گویشان باشد، خالق او و بخشندهٔ اختیار به اوست.

بازگشت همگان به سوی خداوند است تا در پیشگاه عدل او پاسخگوی عمل خود باشند؛^۲ ازاین‎رو آدمی باید در دنیا به بهترین شکل رفتار کند تا در بازخواست الهی سربلند بیرون آیند.

بنابراین مسئولیت‏های اجتماعی - در ضمن سایر رفتارهای آدمی - از آن جهت که مورد سؤال الهی قرار می‏گیرند، به مسئولیت در برابر خداوند بازگشت می‏کند.^۳

افزون بر این، می‏توان چنین نیز استدال کرد که خداوند برای رساندن دستورات خویش به بشر دو فرستاده برای بشر در نظر گرفته است. رسولی در درون و رسولی در بیرون. رسول درونی عقل و فطرت است و رسول بیرونی انبیای الهی هستند. مسئولیت‏های اجتماعی را نیز یا عقل مشخص می‏کند یا وحی. بنابراین مسئولیت‏های اجتماعی در دایره دستورات رسولان الهی قرار می‏گیرند و در نتیجه از دستورات الهی شمرده می‏شوند که آدمی نسبت به