هم‏ردیف خواهد بود.

همچنین قرآن می‏فرماید: (إِنَّ ٱلَّذِينَ يُحِبُّونَ أَن تَشِيعَ ٱلْفَاحِشَةُ فِى ٱلَّذِينَ ءَامَنُوا لَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ فِى ٱلدُّنْيَا وَ ٱلْأَخِرَةِ؛^۱ کسانی که دوست دارند زشتی‏ها در میان مردم با ایمان شیوع یابد، عذاب دردناکی برای آنان در دنیا و آخرت است). از این آیه به دست می‏آید گرایش و علاقه‏مندی قلبی، فعل و رفتار است و از همین رو سبب کیفر می‏گردد. خداوند در این آیه می‏فرماید کسانی که علاقه‏مند به داشتن جامعه‏ای فاسد و دارای انحرافات هستند (حتی اگر اقدامی در این راستا انجام ندهند)، به صرف این علاقه، در دنیا و آخرت کیفر می‏شوند؛ لذا کسانی که علاقه‏مند به داشتن جامعه‏ای پاک هستند نیز در دنیا و آخرت پاداش می‏بینند. بنابراین می‏توان گفت علاقه‏مندی (حب و بغض) از جایگاه رفیعی در اندیشه قرآنی برخوردار است؛ چراکه ریشه عملکردها همین حب و بغض‏هاست. بنا بر این اصل کلی، در موضوع مسئولیت‏پذیری نیز می‏توان ادعا کرد علاقه‏مندی به انجام مسئولیت‏های اجتماعی نیز مسئولیت‏پذیری اجتماعی خوانده می‏شود.

۸. لزوم انگیزهٔ الهی در مسئولیت‏پذیری اجتماعی

از نگاه قرآن انجام خدمات اجتماعی با انگیزه‏هایی همچون خودنمایی، فریب و فخرفروشی، خارج از مسئولیت‏پذیری اجتماعی قرآنی قرار می‏گیرد؛ هرچند در ظاهر نتایج مثبتی را رقم بزند. خداوند می‏فرماید: (یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا لا تُبْطِلُوا صَدَقاتِکُمْ بِالْمَنِّ وَالْأَذی کَالَّذی یُنْفِقُ مالَهُ رِئاءَ النَّاس؛^۲ ای کسانی که ایمان آورده‏اید، صدقه‏های خود را با منّت و آزار، باطل مکنید، مانند کسی که مالش را برای خودنمایی به مردم، انفاق می‏کند).

قرآن در این آیه برای نشان دادن زشتی منت‏ گذاشتن بر سر فقرا و آزردن آنان با سخنان و رفتارهای تحقیرآمیز و توهین‏آمیز، این رفتارهای ناپسند را به انفاق با انگیزه خودنمایی تشبیه می‏کند تا نشان دهد چقدر خودنمایی از نگاه الهی زشت است؛ چراکه در تشبیه باید مشبهٌ‏به قوی‏تر از مشبه باشد. لذا وقتی مشبه (منت و آزار) زشت است، درمی‏یابیم که

بنابراین از نگاه قرآن حتماً لازم نیست مسئولیت‏پذیری اجتماعی تنها با انگیزه‏های غیرگرایانه تحقق یابد و اگر به حب ذات و نفع شخصی توجهی باشد، مسئولیت‏پذیری اجتماعی صدق نکند؛ بلکه مساق می‏گوید می‏توان میان انگیزه‏های خودگرایانه و غیرگرایانه جمع نمود، بلکه حتی می‏توان مسئولیت‏های اجتماعی را تنها با انگیزه پاداش اخروی انجام داد.^۱

۷. عدم شرطیت فعلیت مسئولیت‏پذیری اجتماعی در مساق

مسئولیت‏پذیری اجتماعی در نگاه قرآن منحصر به مسئولیت‏پذیری فعلیت‏یافته نیست؛ بلکه شامل نیت، گرایش، همراهی قلبی، اظهار زبانی، همراهی زبانی و دعوت دیگران نیز می‏شود؛ لذا قرآن به این امور پیش‏رفتارانه نیز اهمیت می‏دهد و آنها را مطالبه می‏کند. بنابراین اینها نیز مصادیقی از مساق تلقی می‏شوند.^۲

در فرهنگ قرآنی علاقه و کشش در حکم اقدام عملی تلقی می‏شود. خداوند درباره یهودیان مدینه می‏فرماید چون به آنان گفته می‏شود به قرآن ایمان بیاورید می‏گویند: ما به توراتی که بر موسی علیه السّلام نازل شده ایمان می‏آوریم. خداوند برای ابطال ادعای آنان می‏فرماید: (فَلِمَ تَقْتُلُونَ أَنبِیاءَ اللَّهِ مِن قَبْلُ إِن کُنتُم مُّؤْمِنِین؛^۳ اگر مؤمن به تورات هستید، پس چرا پیش از این، پیامبران خدا را می‏کشتید؟).

در این آیه با اینکه صدها سال پیش اجداد آنها پیامبرانی را در میان خود کشتند، قرآن خطاب به آنان می‏فرماید: چرا شما پیامبران گذشته را می‏کشتید؟ چراکه آنان راضی به پیامبرکشی اجدادشان بودند. لذا عمل آنان به اینان نیز سرایت می‏کند. بنابراین در نگاه وحیانی رضایت قلبی به رفتار یا عملی، سبب شریک شدن شخص در رفتار فاعل می‏گردد. بنابراین حتی اگر کسی قادر به انجام مسئولیت‏های اجتماعی نباشد (بر اساس این فرهنگ قرآنی) باید پایین‏ترین مراتب مسئولیت‏پذیری را که گرایش قلبی است داشته باشد و با این وجود مسئولیت‏پذیر خواهد بود؛ وگرنه با کسانی که عامدانه مسئولیت‏گریزی می‏کنند