می‏کند و مدال‏هایی درخشان از عناوین برجستهٔ قرآنی همچون «مفلحون: رستگاران»،^۱ «متقون: پرهیزکاران»،^۲ «محسنون: نیکوکاران»،^۳ «صالحین: درست‏کاران»،^۴ «ولی الهی»،^۵ «انصار الله»^۶ را به گردن آنان می‏آویزد که نشان می‏دهد مسئولیت‏پذیری اجتماعی از نگاه قرآن امری بسیار ارزشمند است.

افزون بر اینها در برخی آیات با صراحت به ارزشمندی مسئولیت‏پذیری اجتماعی شده است. برای نمونه خداوند می‏فرماید: (وَلکِنَّ الْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْیوْمِ الْآخِرِ وَالْمَلائِکَةِ وَالْکِتابِ وَالنَّبِیینَ وَآتَی الْمالَ عَلی حُبِّهِ ذَوِی الْقُرْبی وَالْیتامی وَالْمَساکینَ وَابْنَ السَّبِیلِ وَالسَّائِلِینَ وَفِی الرِّقابِ؛^۷ بلکه نیکی آن است که کسی به خدا و روز بازپسین و فرشتگان و کتاب [آسمانی] و پیامبران ایمان آوَرَد، و مال [خود] را با وجودِ دوست داشتنش، به خویشاوندان و یتیمان و بینوایان و در راه‏ماندگان و گدایان و در [راهِ آزاد کردن] بندگان بدهد).

«بِرّ» در اینجا به معنای خیر و نیکی است.^۸ خیر و نیکی نیز عنوانی برای امور باارزش و ارزنده است؛ لذا هر چه مصداق آن باشد ناگزیر ارزشمند تلقی خواهند شد. بنابراین در فرهنگ قرآنی کمک مالی نوع‏دوستانه رفتاری با ارزش قلمداد خوانده می‏شود.^۹

اما آیا ارزش مسئولیت‏پذیری ذاتی آن است یا برخاسته از چیزی دیگر است؟ در این باره باید گفت بی‏تردید این ویژگی نفسانی ریشه در اموری همچون نوع‏دوستی فطری، حب نفس، حب الله، آرمان‏طلبی، محبت دیگران و اموری از این دست دارد و لذا چه‎بسا بتوان

[حق] خویشاوند، فرمان می‏دهد). یا می‏فرماید: (یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُونُوا قَوَّامِینَ بِالْقِسْطِ؛^۱ ای کسانی که ایمان آورده‏اید، پیوسته به عدالت قیام کنید)؛ یا (تَعاوَنُوا عَلَی الْبِرِّ وَالتَّقْوی؛^۲ در نیکوکاری و پرهیزگاری با یکدیگر همکاری کنید».

در همه این موارد و چندین آیهٔ دیگر^۳ خداوند با امر به عدالت‏ورزی، احسان به دیگران، بخشش به خویشاوند، اقامهٔ عدالت و همکاری در نیکوکاری، ضمن بیان لزوم اقدام به این امور، از اهمیت و ارزش اقدام به آنها نیز خبر می‏دهد؛ چراکه لسان امر، بیانگر اهمیت انجام یک فعل نزد آمر است.

همچنین تکریم مسئولیت‏پذیران اجتماعی و ارائه آنها به عنوان الگوی جامعه اسلامی، تأکیدی دیگر بر ارزش بودن مسئولیت‏پذیری اجتماعی است. خداوند برای تحریک مسلمانان به لزوم «تلاش برای هدایت افراد جامعه» و بیان ارزش احساس مسئولیت نسبت به سعادت جامعه، الگوی‏هایی را ارائه می‏کند. از جمله این الگوها حبیب نجار، موحدی مسئولیت‏پذیر است.^۴ یکی دیگر از این الگوها مؤمن آل‏فرعون است.^۵ مؤمن آل فرعون در دفاع از دستگاه هدایت جامعه و در راه بیدارسازی جامعه، به‎تنهایی وارد صحنه شد و با دلسوزی هر چه تمام‏تر جامعه خود را ارشاد کرد.^۶

وعده پاداش در برابر مسئولیت‏پذیری اجتماعی و مذمت مسئولیت‏گریزی از سوی خداوند در قرآن کریم نشانهٔ دیگری از ارزشمندی این امر است.^۷

خداوند در برخی آیات نیز مسئولیت‏پذیران اجتماعی را با عناوینی ارزنده توصیف