287
مدل مسئولیت پذیری اجتماعی قرآن

خدا آنان را به دست شما عذاب و رسوایشان کند و شما را بر ایشان پیروزی بخشد و دل‏های گروه مؤمنان را خنک گرداند * و خشم دل‏هایشان را ببرد). یعنی خداوند خواستار تنبیه و خوار شدن سردمداران کفر و آسودگی و آرامش برای اهل ایمان است؛ اما چنین اراده نکرده است که دشمنان اسلام خودبه خود ذلیل شوند بلکه اراده‏اش بر آن است که با مبارزه و دفاع مستحکم مسلمانان دشمنان آنان به اذن و امداد الهی خوار و ذلیل گردند تا دیگر جرئت به ره‏اندازی جنگ با مسلمانان را نداشته باشند.

ب - تصفیه امت اسلامی

جهاد از دیدگاه قرآن زمینه‏ای عملی برای محک زدن ایمان واقعی از ایمان ادعایی است و اینجاست که باطن افراد آشکار می‏شود و امت اسلامی افراد سست یا منافق را خواهند شناخت.

بنابراین در نگاه وحیانی یکی از اهداف تبعی مسئولیت‏های مبارزاتی شناخت صدق ایمان است؛ چراکه جهاد عرصه‏ای دشوار و نیازمند نثار ارزشمندترین دارایی‏هاست.

خداوند درباره این غرض جهاد می‏فرماید: (وَأَنْزَلْنَا الْحَدیدَ فیهِ بَأْسٌ شَدیدٌ وَمَنافِعُ لِلنَّاسِ وَلِیَعْلَمَ اللَّهُ مَنْ یَنْصُرُهُ وَرُسُلَهُ بِالْغَیبِ؛۱ و آهن را نازل کردیم که در آن نیروی شدید و منافعی برای مردم است، تا خداوند بداند چه کسی او و رسولانش را یاری می‏کند بی‏آنکه او را ببینند).

طبق بیان این آیه خداوند سازوبرگ جنگ را در اختیار بشر قرار داد و او را مکلف ساخت که در برابر دشمنان دین و رسالت بایستد تا روشن شود چه کسی واقعاً اهل یاری خدا و رسول اوست و حاضر است در این راه جان‏فشانی کند.

همچنین در آیه‏ای دیگر می‏فرماید: (وَما أَصابَکُمْ یَوْمَ الْتَقَی الْجَمْعانِ فَبِإِذْنِ اللَّهِ وَلِیَعْلَمَ الْمُؤْمِنِینَ * وَلِیَعْلَمَ الَّذِینَ نافَقُوا؛۲ و آنچه به شما رسید روزی که [در احد] آن دو گروه با هم برخورد کردند، به اذن خدا بود [تا شما را بیازماید] و مؤمنان را معلوم بدارد؛ * همچنین کسانی را که دو رویی نمودند [نیز] معلوم بدارد).

1.. حدید: ۲۵.

2.. آل‏عمران: ۱۶۶ - ۱۶۷.


مدل مسئولیت پذیری اجتماعی قرآن
286

از دیگر آیاتی که به‎صراحت نشان می‏دهد هدف بخشی از مسئولیت‏های مبارزاتی در نگاه قرآن دفاع از مسلمانان در برابر ظلم ستمگران است، این آیه شریفه است: (وَما لَکُمْ لا تُقاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَالْمُسْتَضْعَفِینَ مِنَ الرِّجالِ وَالنِّساءِ وَالْوِلْدانِ الَّذِینَ یَقُولُونَ رَبَّنا أَخْرِجْنا مِنْ هذِهِ الْقَرْیةِ الظَّالِمِ أَهْلُها؛۱ و چرا شما در راه خدا [و در راه نجاتِ‏] مردان و زنان و کودکان مستضعف نمی‏جنگید؟ همانان که می‏گویند: پروردگارا، ما را از این شهری که مردمش ستم‏پیشه‏اند بیرون ببر).

نکته این آیه آن است که به بُعد برون‏مرزیِ دفاع از مسلمانان نظر دارد و مسئولیت حمایت از مسلمانانی که خارج از مرزهای دولت اسلامی، تحت فشار ستمگران هستند را نیز بر دوش افراد جامعه اسلامی و نظام اسلامی نهاده است.

همچنین در آیه‏ای دیگر می‏خوانیم: (وَقاتِلُوا فی‏ سَبیلِ اللَّهِ الَّذینَ یُقاتِلُونَکُم؛۲ در راه خدا، با کسانی که با شما می‏جنگند، بجنگید)‏. این آیه نیز نشان می‏دهد غرض از جنگ، دفاع از کیان اسلام و مسلمانان است.۳

افزون بر این آیات خداوند در راستای حفظ کیان اسلام و مسلمانان دستور می‏دهد با سران کفار که دست به پیمان‏شکنی می‏زنند مبارزه کنید تا دیگر جرئت نکنند پیمان‏هایی را که با مسلمانان بسته‏اند نقض کنند و به ظلم خود ادامه دهند: (فَقاتِلُوا أَئِمَّةَ الْکُفْرِ إِنَّهُمْ لا أَیمانَ لَهُمْ لَعَلَّهُمْ یَنْتَهُونَ؛۴ پس با پیشوایان کفر بجنگید؛ چراکه آنان را هیچ پیمانی نیست، باشد که [از پیمان‏شکنی‏] باز ایستند).۵

خداوند در ادامه نیز دوباره تأکید می‏کند و می‏فرماید: (قاتِلُوهُمْ یُعَذِّبْهُمُ اللَّهُ بِأَیدیَکُمْ وَیَخْزِهِمْ وَیُنْصُرْکُمْ عَلَیهِمْ وَیَشْفِ صُدُورَ قَوْمٍ مُؤْمِنینَ * وَیُذْهِبْ غَیظَ قُلُوبِهِم؛۶ با آنان بجنگید تا

1.. نساء :۷۵.

2.. بقره: ۱۹۰.

3.. همچنین ر.ک: نساء: ۹۰.

4.. توبه: ۱۲.

5.. المیزان: لعلهم ینتهون عن نکث الأیمان و نقض العهود (ج۹، ص۱۵۹).

6.. توبه: ۱۴ - ۱۵.

  • نام منبع :
    مدل مسئولیت پذیری اجتماعی قرآن
    موضوع :
    موضوع
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    19/08/1400
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 2079
صفحه از 394
پرینت  ارسال به