اهداف جعل مسئولیت‏های مبارزاتی در دیدگاه وحیانی

اسلام نسبت به مسلمانان سفارش به برادری و مهربانی دارد و در برابر کافرانی که به دشمنی و جنگ با اسلام و مسلمانان برمی‏خیزند، خواستار تحصیل حداکثر قدرت بازدارنده و برخورد شدید است.^۱

براین‏اساس برایند اهداف قرآن از جعل مسئولیت‏های مبارزاتی، دفاع از کیان اسلام و مسلمانان و کم کردن شر سلطه‏گران ستمکار از سر بشریت است. این در حالی است که چه‎بسا اگر قرآن به این مسئولیت‏ها اهتمام نداشت، متهم به بزدلی و خود‏خواهی می‏شد.

بررسی آیات قرآن نشان می‏دهد که می‏توان پنج هدف اساسی برای لزوم مسئولیت‏های مبارزاتی برشمرد که عبارت‏اند از:

الف - دفاع از کیان اسلام و مسلمانان

شاید مهم‏ترین عامل تشریع مسئولیت مبارزه یا به تعبیر قرآنی‏اش، جهاد، دفاع در برابر حمله ستمگران و برطرف کردن ظلم است. در شرایطی که دشمنان جامعه دست به سلاح می‏برند، لازم است افراد جامعه برای رفع ظلم جان‏فشانی کنند. خداوند در سوره حج می‏فرماید: (أُذِنَ لِلَّذینَ یُقاتَلُونَ بِأَنَّهُمْ ظُلِمُوا وَإِنَّ اللَّهَ عَلی‏ نَصْرِهِمْ لَقَدیرٌ * الَّذینَ أُخْرِجُوا مِنْ دِیارِهِمْ بِغَیرِ حَقٍّ إِلَّا أَنْ یَقُولُوا رَبُّنَا اللَّهُ؛^۲ به کسانی که جنگ بر آنان تحمیل شده، رخصت [مبارزه] داده شده است؛ چراکه مورد ظلم قرار گرفته‏اند؛ و البته خدا بر پیروزی آنان سخت تواناست * همان کسانی که به‏ناحق از خانه‏هایشان بیرون رانده شدند. [آنها گناهی نداشتند] جز اینکه می‏گفتند: پروردگار ما خداست).

از تعبیر به «یُقاتَلُونَ» (جنگ بر آنان تحمیل شده) می‏فهمیم این مبارزه، دفاع است و از عبارت «بِأَنَّهُمْ ظُلِمُوا» درمی‏یابیم دفاع از مسلمانان در برابر ستمگران از اهداف تشریع حکم جهاد است.

چراکه خداوند می‏داند حق و حقیقت در طول تاریخ دائماً و تا پایان دنیا با چالش مستکبران و سلطه‏گران روبه‏روست؛ لذا جهاد و مقاومت و پایداری را برای همیشه تاریخ (و نه برای آغاز ظهور اسلام) در برنامه عملی و ایمانی مسلمانان قرار داده است.

از نگاه وحیانی مسئولیت‏های مبارزاتی و حضور افراد در میدان نبرد از پدر، فرزند، برادر، همسر، اقوام، اموال و کسب و کار و مسکن افراد نیز با اهمیت‏تر است و هنگام نیاز به دفاع از میهن باید مسئولیت‏پذیری مبارزاتی در اولویت نخست قرار گیرد. خداوند در سوره توبه کسانی را که خلاف این نگاه عمل می‏کنند تهدید می‏نماید و آنان را فاسق می‏نامد؛^۱ یعنی از نگاه وحیانی ترک جهاد برابر با فسق است.

همچنین در جایی دیگر خداوند افراد جامعه ایمانی را که از قبول مسئولیت‏های مبارزاتی شانه خالی کردند و به بهانه‏جویی متوسل شدند از ایمان دور و به کفر نزدیک‏تر معرفی می‏کند؛^۲ یعنی از نگاه قرآن عافیت‏طلبی و شانه‏خالی کردن از مسئولیت‏های مبارزاتی سبب نزدیکی به کفر و دوری از ایمان می‏گردد.

در کنار این موارد، روشن است که عافیت‏طلبی و گریز از مبارزه در برابر دشمنان سبب هزینه‏هایی برای جامعه می‏گردد که به‏مراتب از هزینه مبارزه و پایداری در برابر دشمنان بیشتر است؛ چراکه با تسلط دشمنان یک جامعه بر آن، چیزی از عزت، ثروت، کرامت، اختیار، حق انتخاب و آزادی برای جملگی افراد آن جامعه نمی‏ماند؛ درحالی‎که در میدان جهاد تنها بخشی از امکانات و سرمایه‏های جامعه فدا می‏شوند؛ آن هم با عزت و افتخار تمام و تضمین پاداش اخروی بی‏بدیل.

به هر حال ورود به مسئولیت‏های اجتماعی مبارزاتی، ظاهری سوزنده، ولی باطنی سازنده دارد؛ برعکس مسئولیت‏گریزی و عافیت‏طلبی در این عرصه‏ها ظاهری خوشایند دارد، ولی نتیجه‏اش تلخ و ناگوار است.