دسته ششم: مسئولیتهای مبارزاتی
آخرین دسته از مسئولیتهای اجتماعی که در قرآن بهتفصیل از آن سخن گفته شده، مسئولیتهایی است که افراد جامعه اسلامی برای حفظ موجودیت و سربلندی امت اسلامی در برابر حملات و تعدی دشمنان خود باید انجام دهند.۱
در واقع پس از اینکه افراد جامعه اسلامی به مسئولیتهای سیاسی خود اقدام کردند، منافع برخی دولتها و حکومتهای مستکبر به خطر میافتد؛ چه به دلیل کوتاه شدن دست آنان از ثروتها آن جوامع و لغو سیادت بر آنها و چه از ناحیه الگوسازیهایی که چنین جوامعی برای دیگر جوامع و افراد (حتی در دل همان جوامع مستکبر) انجام میدهند و موجودیت مستکبران را نشانه میرود.۲ بنابراین لازم است شماری مسئولیت همگانی تعریف شود تا کیان و استقلال جامعه اسلامی از گزند این بدخواهان محفوظ بماند.
همچنین برخی جوامع اسلامی ضعیف یا مستضعف، تحت ظلم زورگویان و سلطهگران قرار دارند و خود توان کافی برای دفع ظلم و تعدی از خود را ندارند. در اینجا نیز لازم است دیگر افراد جوامع اسلامی وارد میدان مبارزه با آن مستکبران شوند.
مجموعه چنین مسئولیتهای اجتماعیای را که از سنخ دفاع مسلحانه از کیان و عزت امت اسلامی و مبارزه با ظلم و استکبار است، مسئولیتهای مبارزاتی مینامیم.
جالب است که از نگاه وحیانی سرفصل کلی یکی از انواع مسئولیتهای اجتماعی، مبارزه و جهاد است و از نگاهی ژرفتر شاید این واقعیت به این سبب باشد که تقابل مستمر حق و باطل و لزوم مبارزه دائم با دشمنیهای جبهه باطل بخش مهمی از حیات اجتماعی جامعه ایمانی است و از همین روست که آیات قابل توجهی به گزارش جهاد و جهادگران صدر اسلام پرداخته است و جزئیات و آموزههای فراوانی در این زمینه در قرآن کریم آمده است.
به دیگر بیان شاید فلسفه این همه آیات که سخن از جهاد و پایداری دارد و برای همیشه تاریخ حیات اسلام در قرآن تثبیت شدهاند این باشد که دائم چراغ راه اهل ایمان باشند؛
