اجتماعی و معلومات دینی همه امانت‏هایی است که به دست افراد مختلف در اجتماع سپرده می‏شوند، و آنان موظف‏اند در حفظ این امانات و تسلیم کردن آن به کسانی که شایسته تحویل هستند بکوشند، و در انتقال درست این امانت‏ها به انسان‏های هدف و نسل‏های آینده خیانت نکنند.^۱

بنابراین با توجه به عمومیت آیه می‏توان گفت یکی از مصادیق این آیه، شرکت فعال و سازنده در انتخابات، جهت واگذاری پست‏های حکومتی به افراد شایسته است؛ چراکه پست‏ها و مسئولیت‏هایی نظیر ریاست‏جمهوری، نمایندگی مجلس و شورای شهر همگی امانت هستند که جامعه آنها را نزد ما قرار داده تا آن را به صاحبان شایسته‎شان برسانیم.

جالب است که خداوند با حرف تأکید إنَّ، لفظ جلاله و آوردن لفظ «یأمر» (به جای ساختار امر) سه تأکید را در سخن خود آورده است که کاشف از اهمیت واگذاری درست امانت‏های فردی و اجتماعی به اهل آنهاست.

خداوند همچنین در ادامه این فراز می‏فرماید: (وَإِذا حَکَمْتُمْ بَینَ النَّاسِ أَنْ تَحْکُمُوا بِالْعَدْلِ؛^۲ و چون میان مردم داوری می‏کنید، به عدالت داوری کنید).

چه‎بسا از زاویه بحث ما، سِر تقدیم امانت‏داری بر داوری عادلانه آن است که اولی پایه تحقق دومی است. بنابراین اگر افراد جامعه دقت لازم را در واگذاری مناصب حکومتی انجام دهند و افراد کاردان و شایسته را برگزینند، زمینه تحقق عدالت را فراهم می‏آورند و به شکل غیرمستقیم به عدالت داوری کرده‏اند؛ چراکه مسئولان این چنینی به فکر تحقق آرمان عدالت قضایی هستند.

۶. هم‏فکری برای اداره امور جامعه

مراجعه به آرا و افکار عمومی و اخذ مشورت از مردم در حل مسائل اجتماعی مورد سفارش قرآن کریم به صاحبان اداره جامعه است. خداوند در این باره به پیامبر۶ می‏فرماید:

یکی از مسئولیت‏های اجتماعی مشارکت پایدار و بادوام همراه امام جامعه در امور سرنوشت‏ساز جمعی است. بنابراین هم ولی جامعه مورد حمایت قرار می‏گیرد، هم تعاون و همکاری اجتماعی رشد می‏کند و هم مسائل اجتماعی حل و فصل می‏گردد.

طبق این آیه، حضور در کنار رهبر و امام جامعه برای حل مسائل جمعی باید ادامه یابد تا زمانی که رخصت ترک از سوی او صادر گردد؛ یعنی حضور در کنار رهبر جامعه به شکل پایدار (حمایت پایدار) مورد تأکید قرآن است؛ چراکه ناپایداری، اراده و اقدام عمومی را تحت‏الشعاع قرار می‏دهد و دیگران را نیز سست می‏گرداند. بنا بر همین نکته خداوند در ادامه آیه می‏فرماید کسانی که می‎خواهند بروند، باید از پیامبر کسب اجازه کنند تا روشن شود که وی با اذن ولی حضور ندارد لذا تأثیر منفی غیبت او به حداقل برسد.^۱

نکته دیگر در پایان آیه این است که ترک مسئولیت حضور پایدار در کنار رهبری جامعه در امور سرنوشت‏ساز ولو با اجازه امام جامعه باشد، نوعی ترجیح مسائل شخصی بر مسائل اجتماعی است؛ بنابراین نیازمند استغفار است. ازاین‎رو خداوند می‏فرماید: (فَإِذَا اسْتَأْذَنُوك لِبَعْضِ شَأْنِهِمْ فَأْذَنْ لِمَنْ شِئْتَ مِنْهُمْ وَاسْتَغْفِرْ لَهُمُ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِیمٌ؛^۲ پس چون برای برخی از کارهایشان از تو اجازه خواستند، به هر کس از آنان که خواستی اجازه ده و برایشان آمرزش بخواه که خدا آمرزنده مهربان است‏).

۵. انتخاب کارگزاران شایسته

در زندگی ما انسان‏ها اموری مادی و معنوی وجود دارد که به امانت نزد ما سپرده می‏شوند و ما موظف به بازگرداندن آنها به صاحبانشان هستیم.

خداوند در این باره با تأکیدی ویژه‏ می‏فرماید: (إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُکُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الْأَماناتِ إِلی‏ أَهْلِها؛^۳ خدا به شما فرمان می‏دهد که سپرده‏ها را به صاحبان آنها تسلیم کنید).

اموال، پست‏ها، مسئولیت‏ها، سرمایه‏های انسانی، میراث تاریخی، آگاهی‏های سیاسی و